Seidman (Zajdman) Hil(l)el

Seidman (Zajdman) Hil(l)el

(1908 Skałat [Buczacz] – 1995 Nowy Jork) – dyplomowany rabin, publicysta, działacz Agudy. Pochodził z ortodoksyjnej rodziny. Ukończył studia na UW, uzyskując w 1939 stopień doktora filozofii. Odbył też studia rabinackie oraz w Instytucie Nauk Judaistycznych w Warszawie. Związany był z ortodoksją. Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Początkowo pracował jako kustosz w Muzeum Starożytności Żydowskich im. Mathiasa Bersohna przy Gminie Żydowskiej w Warszawie; kierował archiwum Gminy, a potem był kierownikiem wydziału spraw religijnych w tej instytucji. W latach 30. sprawował funkcję sekretarza w klubie poselskim Sejmu III kadencji – Żydowskie Stronnictwo Ortodoksyjne – „Agudas Jisroel”. Od 1930 kierował działem świeckim w Centralnej Organizacji Oświatowej „Chorew”. Był członkiem egzekutywy młodz. organizacji Ceirej Agudas Jisroel. Wiele publikował w prasie; był redaktorem i czołowym publicystą organu Agudy – dziennika „Der Jud” (od 1929 ukazującego się pn. „Dos Jidisze [Judisze] Togbłat”). Współpracował też m.in. z pismami : „Der Moment”, „Głos Gminy Żydowskiej” oraz z wydanym przez R. Feldszuha Jidiszer gezełszaftłecher leksikon (jid., Żydowski leksykon społeczny, t. 1, Warszawa 1939). S. jest też autorem licznych prac, m.in.: Zabytki historyczne Żydów w Polsce (1932); Szlakiem nauki talmudycznej (1934); Żydzi na Litwie (1935); Renesans religijny kobiety żydowskiej (1936); Przysięga w prawie żydowskiem, odpowiedź „żydoznawcom” (1936); Prawda o uboju rytualnym, odpowiedź S. Trzeciakowi (1936); Żydowskie szkolnictwo religijne (1937); Di geszichte fun Jidn in Palestine (jid., Historia Żydów w Palestynie , 1938). Zajmował się także tłumaczeniem; przełożył m.in. G. Clemenceau Au pieds du Sinai (1930); A. Londresa Le Juif errant (1933). Podczas II wojny światowej był w getcie warszawskim. Uczestniczył w działalności kulturalnej getta, m.in. w rozważaniach nt. utworzenia tajnego szkolnictwa dla dzieci. Wszedłszy w posiadanie paszportu paragwajskiego, znalazł się na Pawiaku, a następnie we Francji, w ośrodku internowania w Vittel (por. Hotelu Polskiego sprawa). Potem znalazł się w obozie w Drancy. Uniknął jednak deportacji do Oświęcimia. Po wojnie wyjechał z Francji i osiadł na stałe w Nowym Jorku (Brooklyn). Był korespondentem czasopism izraelskich i żydowskich, wydawanych w Stanach Zjednoczonych (w tym „Jidisze Woch” = Żydowski Tydzień). Był wpływowym działaczem ortodoksji, w tym – wspominanej już – Agudy i Poalej Agudas Jisroel. Działał na rzecz jesziw amerykańskich. Należał też do Żydowskiego Stowarzyszenia Ofiar Nazizmu. Wydał dziennik Dos togbuch fun Warszewer geto (Dziennik getta warszawskiego, Buenos Aires-New York 1947). W 1984 otrzymał doktorat honoris causa Yeshiva University.