Karskiego raporty

Karskiego raporty

raporty emisariusza polskiego podziemia, J. Karskiego, sporządzone dla Rządu RP na wychodźstwie, po dwóch misjach kurierskich, dotyczące m.in. sytuacji Żydów w okupowanym kraju. Karski, jako reprezentant najważniejszych konspiracyjnych ugrupowań politycznych w kraju, dotarł do siedziby rządu polskiego w Angers, gdzie złożył pisemny raport przeznaczony początkowo tylko dla jego członków. W sprawozdaniu kuriera znalazły się m.in. informacje o położeniu Żydów na ziemiach wcielonych do Rzeszy (pisał, że ich sytuacja „jest jasna, łatwa do zrozumienia: są oni poza prawem […]. Żydzi są pozbawieni jakiejkolwiek szansy przeżycia”) oraz o położeniu Żydów w GG, gdzie „Niemcy chcieliby stworzyć coś w rodzaju rezerwatu żydowskiego”, a także na terenie okupacji sowieckiej, gdzie – jak podkreślał – sytuacja Żydów „jest w wielu wypadkach lepsza i gospodarczo i politycznie niż była przed wojną”. Ponieważ raport zdecydowano się ujawnić aliantom i wykorzystać na rzecz polskiej propagandy wojennej, usunięto z niego lub przeredagowano – za zgodą autora – cztery fragmenty o nastrojach i postawach antysemityzmu, m.in. o tym, że Niemcom udało się znaleźć wąską platformę porozumienia „z dużą częścią polskiego społeczeństwa wokół problemu żydowskiego”. Po zakończeniu drugiej misji jesienią 1942, do Londynu, z ramienia Delegatury Rządu, Karski przedstawił kolejny raport; partie poświęcone sytuacji Żydów zostały napisane m.in. na podstawie dokumentacji, zebranej i opracowanej w Referacie Żydowskim Komendy Głównej AK, oraz własnych analiz prasy konspiracyjnej. Przed wyjazdem do Londynu kurier spotkał się z przywódcami żydowskiego podziemia, przebywającymi po tzw. aryjskiej stronie, z Menachemem Kirszenbaumem i L. Feinerem, był też w getcie warszawskim i w obozie przejściowym w Izbicy Lubelskiej, z którego kierowano Żydów do Bełżca. Karski długo podawał, że był w samym ośrodku zagłady. Były to pierwsze informacje o przejściu Holokaustu na etap eksterminacji bezpośredniej, które dotarły na Zachód. Zostały one zignorowane przez polski rząd w obawie, że prześladowania Żydów przyćmią prześladowania Polaków, spodziewanego braku reakcji sprzymierzeńców, a także z powodu niechęci do podjęcia zdecydowanych działań przez podziemie w kraju. Dopiero w grudniu 1942 władze pol. wezwały aliantów – bez rezultatów – do podjęcia kontrakcji. Karski, widząc nieskuteczność swojej misji, usiłował przekonać polityków i opinię publiczną, że mówi prawdę i spowodować wstrzymanie procesu Zagłady. Spotkał się m.in. z W. Churchillem i F.D. Rooseveltem, opublikował książkę The Story of the Secret State (Boston 1944).