dat żydowskich obliczanie

dat żydowskich obliczanie

Do zapisywania dat Żydzi używają liter alfabetu hebrajskiego. Od II w. p.n.e., pod wpływem kultury helleńskiej, zaczęto się posługiwać literami również do oznaczania cyfr i liczb; pierwsze dziewięć liter alfabetu – od alef do te(j)t – odpowiada jednostkom, drugie dziewięć – od jod do cade(j) – dziesiątkom, a ostatnie cztery – od kof do taw – setkom (od 100 do 400; liczbę 500 zapisuje się, używając liter taw [=400] + kof [=100]; liczbę 600 – taw [=400] + re(j)sz [=200] itd.; liczbę 900 – taw [=400]+ taw + kof [=100]). Do zapisywania tysięcy używa się kolejnych liter alfabetu, poczynając od pierwszej, tj. alef, z dodaniem apostrofu z jej lewej strony. Ze względów kulturowych, jednak niektóre cyfry zastępuje się innymi, tak by np. przy odczytywaniu liczb nie tworzyły one „złych” słów, np. liczby 304 nie zapisuje się stawiając litery szin (=300) + dalet (=4), które oznaczają szatana, złe moce, ale przestawiając je ( dalet + szin), albo by nie używać liter jod lub he, które są literami Boskiego Imienia – umownie zastępuje się je innymi (i tak np. liczbę 15 – jod [=10] + he [=5] zapisuje się, używając liter tet [=9] + waw [=6]), które dają tę samą wartość liczbową. Ponieważ według kalendarza żydowskiego dzieje świata ( anno mundi) zaczynają się od czasu jego stworzenia, którego – zgodnie z tradycją – Bóg dokonał 3760 lat przed datą, określaną jako początek „naszej ery”, zatem np. rok 1999/2000 był – według tradycji żydowskiej – 5760 rokiem istnienia świata. W celu uproszczenia zapisu dat, najczęściej pomija się pierwsze 5 tys., pozostawiając pozostałe cyfry (litery) z dwoma apostrofami przed ostatnią (np. taw cade'' gimel [ TC''G]). Pisanie daty zaczyna się zawsze od prawej strony, od setek, potem następują dziesiątki, a na końcu jednostki. W celu obliczenia pełnej daty (po 1240 n.e.) ze skróconego zapisu roku żydowskiego, zgodnie z obowiązującym u nas systemem, należy zsumować wartości liczbowe poszczególnych liter, a następnie dodać liczbę 1240 (licząc według tzw. skróconej rachuby czasu; hebr. li-frat katan; akr. alef, pe, kof – zapis tych trzech liter często pojawia się przy datach, widniejących np. na epitafiach na nagrobkach żydowskich). Tak więc datę, zapisaną np. przy użyciu liter taw cade'' gimel [ TC''G], odczytujemy w sposób następujący: taw [=400] + cade [=90] + gimel [=3] – razem [=493 + 1240] daje nam rok 1733 n.e. Liczby oznaczające lata żydowskie czyta się jak wyrazy, np. T a Ch ( taw [=400] + chet [=8] + 1240 = 1648); por. Chmielnickiego powstanie. (Zob. też: inskrypcje na nagrobkach żydowskich; minjan sz(e)tarot)