Kronenberg Leopold

Kronenberg Leopold

(1812 Warszawa – 1878 Nicea) – finansista, przemysłowiec, działacz polityczny i gospodarczy. Uczył się w gimnazjum pijarów, a potem w Liceum Warszawskim. Studiował w Niemczech (1829-1832). Nieobecność w kraju podczas powstania listopadowego (1831) ułatwiła mu kontakty z władzami, oraz wejście do spółki dzierżawiącej monopol tytoniowy. Za jej całkowite opanowanie zapłacił zmianą wyznania na ewangelicko-reformowane (1845). Od 1832 kierował warszawskim domem bankowym „S.L. Kronenberg, wdowa i synowie”. Był zwolennikiem asymilacji Żydów (m.in. finansował tygodnik „Jutrzenka”). Wielkie dochody z dzierżawy monopolu tytoniowego (do 1860) inwestował w wiele przedsięwzięć gospodarczych, m.in. w rolnictwo, przemysł (zwłaszcza cukrowniczy), handel, bankowość. Z powodzeniem zaangażował się w budowę kolei. Staczając batalię o przejęcie Towarzystwa Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (1869), propagandowo wykorzystał niechęć Polaków do kapitału niemieckiego. W poł. lat 70. XIX w. zaczął przegrywać z J. Blochem, w wyścigu o miano „króla kolei”. K. był największym i najbardziej błyskotliwym działaczem gospodarczym swych czasów, czego ukoronowaniem było założenie przezeń Banku Handlowego (z oddziałem w Petersburgu). Jako pozytywista z usposobienia, K. popierał początkowo Aleksandra Wielopolskiego. Kiedy hasła odzyskania niepodległości stały się aktualne, związał się z obozem „białych” (członek Dyrekcji w 1861; wspierał finansowo powstanie styczniowe w okresie dyktatury Langiewicza). Atakowany przez „czerwonych” i zagrożony przez policję, opuścił kraj w czerwcu 1863 i wyjechał do Drezna. Po powrocie nie podjął już działalności polit., a konspiracyjną przeszłość okupił ogromnymi łapówkami. Pełnił wiele funkcji w organizacjach społecznych i gospodarczych. Wspierał różne fundusze charytatywne i kulturalne; m.in. w 1875 założył w Warszawie Szkołę Handlową, noszącą potem jego imię (dziś Szkoła Główna Handlowa), założył czasopismo „Ekonomista”. Nie zapominał o swym pochodzeniu, choć chętniej łożył na cele ogólnospołeczne. Przeciwstawiał się antysemityzmowi, m.in. poprzez zakupienie „Gazety Warszawskiej” w dobie tzw. wojny polsko-żydowskiej w 1859. Jego trzej synowie, Stanisław, Władysław i Juliusz Leopold, byli już całkowicie zasymilowani.