Kacenelson (Katzenelson) Icchak

Kacenelson (Katzenelson) Icchak

(1886 Karelicze k. Nowogródka – 1944 Oświęcim) – poeta, dramaturg, tworzący w językach hebrajskim i jidysz, tłumacz, pedagog. Kształcił się pod kierunkiem ojca, Jakuba Beniamina K. (ur. 1859), pisarza hebrajskiego. Odebrał tradycyjne wychowanie religijne. Wiedzę świecką zdobywał jako samouk. W młodości, wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy, gdzie współpracował z pismami „Ha-Cefira”, „Ha-Dor” oraz z Jidisze Bibliotek, wydawaną przez I.L. Pereca, a następnie zamieszkał w Łodzi. W 1904 debiutował jako pisarz. Rozgłos przyniósł mu napisany prozą w języku hebrajskim poemat Bi-g(e)wulot Lita (W granicach Litwy, 1909), poświęcony doświadczeniom młodości spędzonej na Litwie, po którym opublikował jeszcze kilka tomów poetyckich w języku hebrajskim. Pisał także utwory poetyckie i prozatorskie dla dzieci. Wiele jego wierszy, opatrzonych muzyką, weszło do kanonu żydowskich pieśni ludowych i dziecięcych. Tłumaczył na język hebrajski m.in. utwory Heinego. Przed I wojną światową, razem z Szoszaną Feinstein, prowadził freblówkę, a potem także hebrajską szkołę powszechną. Założył świeckie I Gimnazjum Hebrajskie w Łodzi i w okresie międzywojennym kierował nim. Interesował się też teatrem hebrajskim, dla którego napisał wiele utworów, m.in. poemat sceniczny Ha-Nawi (hebr., Prorok, 1922). W 1907 próbował założyć stałą scenę hebrajską. Od 1928 – wraz z Icchakiem Lewim – kierował Hebrajskim Studiem Dramatycznym w Łodzi. Od stycznia 1940 przebywał w getcie warszawskim, gdzie współpracował z Archiwum Ringelbluma; uczestniczył w tajnym nauczaniu, w seminariach ruchu chalucowego (He-Chaluc); kierował kołem dramatycznym organizacji młodzieżowej Dror; pisał do konspiracyjnych czasopism i wydawnictw. Tu powstały m.in. jego poematy w języku jidysz: Biada mi; Pieśń o Szlomie Żelichowskim; Śmiał się Żyd i wiele innych utworów, które – zakopane wraz z Archiwum Ringelbluma w 1942 – po wojnie zostały odnalezione. Po wywiezieniu żony i dwóch synów w sierpniu 1942, podczas Wielkiej Akcji, do obozu zagłady w Treblince, poeta został wyprowadzony z getta; wraz z trzecim synem ukrywał się po „stronie aryjskiej”. W wyniku tzw. akcji Hotelu Polskiego (Hotelu Polskiego, sprawa), wraz z synem, został wywieziony do Francji, gdzie w obozie w Vittel napisał m. in. Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie. Ostatecznie został deportowany przez Niemców do Oświęcimia II – Brzezinki, gdzie zginął w komorze gazowej na początku maja 1944.