Żydowskie Towarzystwo Krajoznawcze w Polsce (ŻTK)

Żydowskie Towarzystwo Krajoznawcze w Polsce (ŻTK)

(jid. Jidyszer Gezełszaft far Łandkentnisz in Pojłn) – organizacja społeczna powstała z inicjatywy Aleksandra Dubrowicza i Komitetu Organizacyjnego w Warszawie w lipcu 1926, stawiająca sobie za cel: budzenie estetycznych uczuć Żydów, odrodzenie fizyczne narodu żydowskiego, badanie żydowskicg zabytków historycznych oraz krzewienie zainteresowania folklorem, przy pewnych ambicjach badawczych, we współpracy z JIWO i z Żydowskim Towarzystwem Historyczno-Etnograficznym im. Sz. An-Skiego. ŻTK współpracowało także z Żydowskim Akademickim Kołem Miłośników Krajoznawstwa, powstałym w grudniu 1925, ŻTK w Bielsku oraz z Referatem Wycieczkowym przy Kultur-Lidze. Organizowało wycieczki, odczyty i kursy (esperanto, przewodników, instruktorów, zbieraczy folkloru, a także dotyczące organizacji wycieczek, obozów, hotelarstwa, komunikacji, gastronomii, krajowej i zagranicznej organizacji turystycznych, oraz fotograficzne; wykładali na nich m.in.: E. Ringelblum, I. Schiper i Sz. Zajczyk); turystykę kwalifikowaną oraz związane z nią szkolenia, np.: motocyklowe, kajakarskie, narciarskie, kartografii i terenoznawstwa oraz pływackie. Oddziały ŻTK miały liczne sekcje, np. turystyczno-fotograficzną, pedagogiczną, historyczno-etnograficzną, narciarską, pracy kulturalno-społecznej, sekcję dla badania sztuki żydowskiej. Posiadało też schroniska i domy wycieczkowe stałe (Zakopane-Jaszczurówka) oraz sezonowe (m. in. w Jaremczu, Zwardoniu, Worochcie, Druskiennikach, Karwi, Zaleszczykach itd.). Prowadziło stacje turystyczne dla popularyzacji turystyki wśród wypoczywających w uzdrowiskach i miejscowościach wczasowych. Posiadało własne biblioteczki fachowe, laboratoria dla fotoamatorów; organizowano też wystawy fotograficzne. Wydawano broszury oraz czasopism: krótko (od 1928) – naukowo-informacyjne „Land un Leben” (jid., Kraj i Życie); „Wiadomości Żydowskiego Towarzystwa Krajoznawczego” (jego numery wydawał także oddział w Grodnie) oraz kwartalnik „Krajoznawstwo: wiadomości ŻTK. Czasopismo poświęcone zagadnieniom turystyki, krajoznawstwa oraz badaniom osiedli żydowskich w Polsce” (w j. jid. – „Landkentnysz” – od kwietnia 1933). Podjęto próbę utworzenia przy ŻTK w Warszawie Uniwersytetu Krajoznawczego, zamierzano założyć Żydowskie Muzeum Krajoznawcze. ŻTK w 1936 posiadało 20 oddziałów i 4 tys. członków; a sama centrala warszawska w 1938 zorganizowała 1600 wycieczek dla 35 tys. uczestników, 28 kursów dla 300 słuchaczy, 200 odczytów dla 12 tys. słuchaczy, 30 kolonii i obozów szkoleniowych dla 6 tys. uczestników, 50 kursów językowych i 5 wystaw. ŻTK w 1938 zajęło II miejsce w zawodach o puchar wędrowny Prezydenta RP, organizowanych przez Polski Związek Narciarski. (Zob. też Wagman Saul)