GRYLAK Izrael Rachmil (1908 Warszawa – 10 maja 1943 Warszawa)

Przed wojną

Izrael Rachmil Grylak był synem Jehudy Arie Lejba (członka Agudy; chasyda; Neustadt błędnie przy ojcu podaje nazwisko Wajdenfeld, Neustadt 2, 1948, 414) i Chany (Według Kupferstajna w Doires bundistn 2: 387 – z domu Sztejnfeld). Ze strony matki był związany ze znaną w Warszawie bogatą chasydzką rodziną Wajdenfeldów (Yad Vashem). Pierwsze lata życia spędził wśród chasydów na Grzybowie, gdzie pobierał naukę w sztyblu chasydzkim. Jako młodzieniec wbrew woli ojca zrzucił chałat i zaczął działać w organizacji młodzieżowej Jugnt Bund „Cukunft” oraz walczyć o prawa żydowskich robotników. W tym czasie nadrabiał zaległości dotyczące literatury świeckiej oraz historii gospodarczej i ruchu robotniczego. Następnie ukończył bundowską szkołę referentów i przez długie lata był referentem w Warszawskim Komitecie Cukunftu. W latach dwudziestych XX wieku należał do Związku Zawodowego Kupców w Warszawie. Od 1930 roku pracował pod kierownictwem Sary Szweber w Centrali Centralnego Związku Robotników Odzieżowych. Był też członkiem Warszawskiego Komitetu Bundu (DB 2: 387-388; Hertz, 1946, 571-572). W grudniu 1938 roku zawarł związek małżeński z Chają Gitlą (Gitele) Kupersztejn (inna forma nazwiska: Kupfersztejn) (Głos Gminy 1939: 44).

W czasie wojny

Wybuch wojny zastał Grylaka i jego żonę Gitele Kupfersztejn-Grylak na wakacjach w Krynicy, gdzie przebywał razem z nimi Herszl Kupfersztejn (zecer w „Folks-Cajtung”). Szybko powrócili do Warszawy, gdzie Izrael brał udział w obronie stolicy i razem z innymi żydowskimi robotnikami budował barykady. Odmówił ucieczki na Wschód. Z żoną woleli zostać w Warszawie z bliskimi i walczyć przeciwko niemieckiemu najeźdźcy. Od samego początku należał do powstałego po wybuchu wojny podziemnego komitetu Bundu oraz Krajowej Rady Związków Zawodowych, dla których pracował z ogromnym oddaniem aż do śmierci. W ramach działalności w szeregach Bundu należał do osób, które organizowały pomoc z zewnątrz, a także pracował przy wydawaniu nielegalnej prasy (Głos Bundu 1947: 4). W getcie razem z żoną mieszkali na ul. Lubeckiego 9, gdzie czasem odwiedzał ich Jankew Celemenski (Celemenski 2000: 102).

Grylak z ramienia Bundu wszedł do ŻOB-u i brał udział w organizacji powstania w getcie. Po jego wybuchu był przywódcą ŻOB-u na terenie szczotkarzy (Hertz: 571). Zginął razem z żoną Gitele Kupfersztejn-Grylak na terenie szpitala na ul. Gęsiej 6 (Doires bundistn 2, 389-390; Neustadt 2, 1948, 414; AYIVO, RG 1478, supplement 2/22). Był bliskim przyjacielem bundowca Henocha Rusa (Folkscajtung 1947: 5).

W 1948 roku został pośmiertnie odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony na Polu Chwały”.