e(j)ruw

e(j)ruw

(l.mn. e(j)ruwim, hebr., zmieszanie; jid. ejruw) – symboliczne czynności, które pozwalają ortodoksyjnym Żydom na wykonywanie niektórych prac, zakazanych w szabat i święta, takich jak np. gotowanie czy przenoszenie przedmiotów, poza dozwolony prawem teren. Ejruw tawszilin (hebr., zmieszanie pokarmów) umożliwia przygotowanie potraw na szabat podczas trwania święta, które przypada w piątek. Co prawda, w święta (za wyjątkiem Jom Kipur) dopuszcza się gotowanie, ale tylko tych potraw, które służą bezpośredniemu spożyciu, a nie są przygotowywane „na zapas”. Dlatego jeśli szabat wypada w okresie świąt, w przeddzień święta zazwyczaj piecze się jajko. Ta czynność, w sposób symboliczny, rozpoczyna przygotowywanie potraw szabasowych, które następnie kontynuuje się podczas trwania święta. Ejruw tchumim (hebr., zmieszanie granic) pozwala powiększyć o ponad 2 tys. łokci obszar, na którym wolno poruszać się w czasie szabatu i w święta. W tym celu w wybranym miejscu, w przeddzień dnia świątecznego, umieszcza się na talerzu niewielką ilość żywności. Ta czynność symbolicznie poszerza przestrzeń domową i umożliwia członkom rodziny swobodne poruszanie się na obszarze powiększonym o dalsze 2 tys. łokci. Ejruw chacerot (hebr., zmieszanie podwórek) pozwala nie tylko w obrębie domu, ale także poza nim przenosić przedmioty. W tym celu kilka domów stojących przy tym samym placu otacza się sznurem lub drutem (owo ogrodzenie także nazywano e.), łącząc je symbolicznie w jedną prywatną własność; albo też każda rodzina przynosi do wybranego domu talerz z żywnością, przez co pobliski, publiczny teren symbolicznie staje się prywatnym podwórkiem jednej, wspólnej „rodziny”. Często sprawa e. stawała się przyczyną konfliktów z ludnością chrześcijańską, która protestowała przeciwko rozwieszaniu drutów i sznurków, nazywając je „eryfami”. Uważano bowiem, że szpecą one miasta i słupy, na których zostały rozpięte, nadto powodują utrudnienia w ruchu komunikacyjnym; niechętnie widziano je także w pobliżu kościołów. Problem ten był wielokrotnie podnoszony na łamach prasy oraz regulowany odrębnymi przepisami. W Królestwie Polskim w 1835 dopuszczono rozwieszanie e. tylko w miastach nieopasanych okopami (gdyż te Żydzi uważali za symboliczne granice miasta, zastępujące e.) i nie zamkniętych rogatkami. Później jeszcze kilkakrotnie regulowano tę sprawę, ustalając szczegółowo, jak winny wyglądać e. oraz słupy, służące do ich rozpinania, a także tryb ich demontowania po szabasie. Do zawieszania e. ludność żydowska wykorzystywała niekiedy także słupy telefoniczne, bądź za e. uznawała druty telefoniczne; w związku z czym zdarzało się, że okoliczni mieszkańcy nalegali na przedsiębiorców, prowadzących swe zakłady na przedmieściach, by instalowali w nich telefony. Zatargi związane z e. zdarzały się w Polsce jeszcze w okresie międzywojennym. (Zob. też E(j)ruwin)