Glücksberg Natan (Nataniel, Nicolas, Mikołaj) [Majer Michał Manli]

Glücksberg Natan (Nataniel, Nicolas, Mikołaj) [Majer Michał Manli]

(1780 Poznań? – 1831 Warszawa) – najbardziej liczący się wydawca i księgarz warszawski na pocz. XIX w., kupiec, obywatel miasta Warszawy, właściciel drukarni; syn przybyłego z Niemiec Emanuela Majera; brat Jana Jakuba G.; stryj Michała i Maksymiliana G.; ojciec m.in.: Krystiana Teofila G. (1796 [1798] – 1876), Henryka Emanuela G. (1802–1870), Augusta Emanuela G. ([ok. 1801] 1804–1881?), Gustawa Leona G. (1807 – ok. 1870). Po śmierci brata, Lewina G. (1765–1804), odziedziczył wypożyczalnię książek w Warszawie (ogłosił 7 jej katalogów); w 1809 otworzył księgarnię (ogłosił 24 jej katalogi). W 1817 uzyskał zaszczytny tytuł księgarza i typografa Uniwersytetu Królewskiego w Warszawie. Uruchomił własną nowoczes. drukarnię (1819), przy której powstała pierwsza pol. odlewnia czcionek (1827), którą następnie (w 1830) przekazał synowi – Augustowi Emanuelowi. Był promotorem wielu nowinek technicznych w dziedzinie typografii, a także płacenia wysokich honorariów autorskich. Jego publikacje (ponad 220 pozycji, w tym przeszło 100 z polskiej literatury pięknej) wyróżniały się wysokim poziomem edytorskim, często też sprzedawano je poniżej kosztów własnych. Od 1818 posiadał przedsiębiorstwo wydawnicze (księgarnię, drukarnię i gisernię) przy Liceum Wołyńskim w Krzemieńcu, prowadzone w 1818–1827 przez jego synów – Krystiana Teofila, a potem Gustawa Leona. G. był zwolennikiem asymilacji (aż do śmierci pozostał jednak wierny judaizmowi; wszyscy jego synowie, już w 1828, a potem jedna z córek, zmienili wyznanie na ewangelicko-reformowane), występował jako rzecznik emancypacji Żydów. W 1809, jako jeden z dwunastu najzamożniejszych obywateli żydowskich Królestwa Polskiego, zwrócił się z prośbą do Księcia Warszawskiego o nadanie im praw obywatelskich i politycznych; prośbę tę powtórzył w 1815, składając petycję na ręce księcia Adama Czartoryskiego i cara Aleksandra I, oraz w 1818 i 1820 (jego wystąpienia, podobnie jak i innych przedstawicieli żydowskiej burżuazji warszawskiej, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów; jednak w 1818 otrzymał niezwykle rzadko udzielany przywilej monarszy nabywania wszelkich nieruchomości we wszystkich miastach Królestwa; prawo to było dziedziczne, przechodziło jednak tylko na męskich potomków). G. był członkiem warszawskiego Dozoru Bóżniczego (1821), a także loży masońskiej Bouclier du Nord w Warszawie (od 1812). Pochowany został na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej. Po jego śmierci, całe przedsiębiorstwo uległo rozproszeniu. Syn Krystian Teofil, mianowany został księgarzem i typografem Cesarskiego Uniwersytetu w Wilnie (1828), a następnie kilku innych uczelni i instytucji edukacyjnych na Kresach Wschodnich, prowadził drukarnie i księgarnie w Wilnie i Kijowie. Wydał wiele wartościowych dzieł oraz ogłosił 10 katalogów księgarskich i 6 wydawniczych. Drugi z synów – Henryk Emanuel – był tłumaczem i publicystą. Ukończył Liceum w Krzemieńcu i prawo na uniwersytecie wileńskim. Pracował jako urzędnik w Wilnie i w Warszawie; był redaktorem „Gazety Rządowej” (1841). Poza kilkoma własnymi pracami, opublikował wiele powieści francuskich i angielskich, w przekładzie na język polski. Pod koniec życia pracował nad wydaniem dzieł J. Kochanowskiego i Dworzanina Ł. Górnickiego. Trzeci z synów G. – August Emanuel – przejął odlewnię czcionek ojca, założył księgarnię (ok. 1831); prowadził też działalność wydawniczą (od 1832; wydał ok. 40 pozycji, w tym edycje dzieł Jana – [t. 1–7, 1837–1839] i Jędrzeja [t. 1–6, 1840] Śniadeckich). W 1835 – wspólnie z bratem Krystianem Teofilem – podjął wydawanie Encyklopedii powszechnej (wkrótce zaniechane z powodu braku prenumeratorów). Działalność księgarsko-wydawniczą porzucił w 1846. Najmłodszy syn G. – Gustaw Leon – prowadził księgarnię nakładową w Warszawie (od 1839). Wydał 39 pozycji z literatury pięknej, historii, religii i innych (w tym wydanie encyklopedyczno-biograficzne i dla dzieci [seria: Biblioteczka dla dobrych dzieci]) oraz opublikował trzy katalogi firmy. Był także znanym numizmatykiem. Ok. 1863 zlikwidował przedsiębiorstwo i osiadł na wsi.