Dżigan-Szumacher

Dżigan-Szumacher

najsławniejszy duet komików żydowskich okresu międzywojennego. Szymon Dżigan (1905 Łódź – 1980) pochodził z rodziny biednego sklepikarza bałuckiego. Uczęszczał do chederu, potem terminował u szewca i krawca. W dzieciństwie brał udział w przedstawieniach purimowych (por. purimszpile), a następnie w zespołach amatorskich. Izrael Szumacher (1908-1961) pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej. Uczęszczał do gimnazjum Towarzystwa Szkół Średnich w Łodzi i występował w kółku dramatycznym tej placówki. Obaj przyszli partnerzy zetknęli się w studiu dramatycznym M. Brodersona. Następnie, już razem (od 1927), występowali w teatrzyku Ararat (najpierw w Łodzi, a w l. 30. w Warszawie). Szczególnym powodzeniem cieszyły się dialogi z ich udziałem (Szumacher był człowiekiem „wszystkowiedzącym” i pouczającym prostaczka, granego przez Dżigana). Duet ów pojawiał się też na ekranie filmowym – Ał che(j)t (jid., Za grzechy, 1936); Frejliche kabconim (jid., Weseli biedacy, 1937); On a hejm (jid., Bezdomni, 1939). Szumacher próbował też sił jako reżyser, wystawiając w polskim Teatrze Popularnym Bar Kochbę A. Goldfadena, w przekładzie swej żony, Celiny. Po wybuchu II wojny światowej obaj aktorzy przedostali się do Białegostoku, gdzie występowali w teatrze prowadzonym przez Brodersona. Po agresji Niemiec na Związek Radziecki zostali ewakuowani do Taszkientu. Występowali w tzw. brygadach artystycznych Armii Czerwonej. Następnie próbowali zaciągnąć się do Armii Polskiej, formowanej w Związku Radzieckim pod dowództwem gen. W. Andersa. Zostali aresztowani jako dezerterzy z Armii Czerwonej, po czym zesłano ich do Kazachstanu. Po wojnie, żonie i córce Szumachera udało się repatriować do Polski, natomiast obaj aktorzy wkrótce zostali ponownie aresztowani, tym razem jako „zwolennicy syjonizmu”. Do Polski powrócili dopiero w 1947. W Łodzi występowali w Teatrze Żydowskim w repertuarze rewiowym oraz wystąpili w filmie fabularnym Unzere Kinder (jid., Nasze dzieci, 1949). Brali też udział w tournée po Ameryce Płn. i Południowej. W czasie kolejnego europejskiego tournée postanowili przenieść się do Izraela (1949), skąd wyjechali do Argentyny. W 1952 powrócili do Izraela, gdzie sławny duet rozpadł się, i odtąd obaj artyści występowali już osobno. Dżigan jest autorem wspomnieniowej książki Der Kojech fun jidiszn humor (jid., Siła żydowskiego humoru, 1974).