Kahan Lazar (Lejzor)

Kahan Lazar (Lejzor)

używał wielu pseudonimów i kryptonimów, m.in.: Lazar I., Lik, Razi’el (1885 Goldingen, Kurlandia – 1946 Szanghaj) – publicysta, literat, tłumacz, dziennikarz; brat żurnalisty, Izraela K. Pochodził z rodziny rabinackiej. Odebrał wychowanie religijne; szkołę średnią ukończył jako eksternistyczną. Wcześnie związał się ze środowiskiem Ceirej-Syjon w Dźwińsku; w 1905 został wysłany do Łodzi. Potem podjął pracę w Warszawie; współpracował z czasopismami wydawanymi w języku jidysz („Der Weg”, „Unzer Łeben”, „Roman-Cajtung”, „Jidiszn Wochnbłat” [Tygodnik Żydowski]). W 1907 został redaktorem gazety „Łodzer Nachrichtn” (jid., Wiadomości Łódzkie). W 1908–1915 był współredaktorem dziennika „Łodzer Tagebłat” (jid., Łódzka Gazeta Codzienna); współpracował z wieloma gazetami, m.in. z „Hajntem”, „Der Moment”, „Der Frajnd”. W 1910–1911 w Łodzi prowadził samodzielną działalność wydawniczą; wydawał dzienniki w j. jid.: „Di Nachrichtn” (Wiadomości), „Łodzer Jidisze Cajtung” (Łódzka Gazeta Żydowska). W 1915–1917 został red. i wydawcą dziennika „Warszewer Tagebłat”, a po jego zamknięciu – tygodnika „Dos Fołk”; w 1915–1920, wraz z bratem, wydawał gazety „[Dos] Łodzer Fołksbłat” (jid., Łódzka Gazeta Ludowa), a później „Łodzer Fołkssztyme” (jid., Łódzki Głos Ludu). Od 1926 był też redaktorem naczelnym warszawskiego dziennika „Unzer Express” (współpracował w tym przedsięwzięciu z bratem). Należał do ugrupowania fołkistów od początku istnienia tej partii, tj. od 1916. W 1918 założył wydawnictwo. Działał także na niwie społecznej; był przewodniczącym stowarzyszenia Dramatisze Kunst (jid., Sztuka Dramatyczna), które reprezentował na konferencji w Czerniowcach (1908); związał się z teatrem żydowskim. W 1923–1926 był radnym gminy żyd. w Łodzi, a od 1932 – w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Wilna, a w 1941 – do Kobe i Szanghaju, gdzie wydawał tygodnik „Unzer Wełt”. Przełożył na język jidysz kilka książek (m.in. Ziemię obiecaną W. Reymonta, 1913); był autorem wielu publikacji: monografii Jidn als pioniern fun tekstil-industrie (jid., Żydzi jako pionierzy przemysłu tekstylnego, 1924) oraz licznych artykułów, felietonów, korespondencji, recenzji. Wydał Lazar Kahans ilustrirtn jorbuch far industrie, handel un finansen (jid., Ilustrowany rocznik Lazara Kahana, poświęcony przemysłowi, handlowi i finansom, 1925), stanowiący rodzaj leksykonu ważnych osobistości żydowskich w Polsce, które przyczyniły się do rozwoju gospodarczego kraju.