Komitee für dem Osten (KfdO)

Komitee für dem Osten (KfdO)

komitet powstały z inicjatywy syjonistów niemieckich, formalnie o charakterze ponadpartyjnym, działający w okresie I wojny światowej; w chwili założenia, tj. 17 VIII 1914, nadano mu nazwę Deutsches Komitee zur Befreiung der russischen Juden. Podstawą jego działalności politycznej były założenia, iż wobec spodziewanej klęski Rosji, w konfrontacji z państwami centralnymi należy: 1. zabiegać o taką organizację ładu, głównie na ziemiach strefy osiadłości, która zapewniałaby Żydom, jako mniejszości narodowej, przestrzeganie ich praw i możliwie szeroką autonomię; 2. Żydzi winni wiązać się z niemiecką i austriacką racją stanu; 3. Żydzi we wspomnianej części Europy są w naturalny sposób bliżsi kulturze niemieckiej niż narodów słowiańskich. Z tego wynikały projekty utworzenia państwa buforowego (od Bałtyku do Morza Czarnego), w którym kilkumilionowa mniejszość żyd. współpracowałaby z Niemcami, a po uznaniu jej za nierealną i nabraniu aktualności planu utworzenia państwa polskiego związanego z mocarstwami centralnymi – uzyskania w nim możliwie szerokiej autonomii dla ludności żydowskiej. Realizacji wymienionych powyżej celów służyły m.in.: zabiegi i memoriały składane w niem. MSZ, propaganda we własnych czasopismach ( „Kol Mewas(s)er” i „Neue Jüdische Monatshefte”), kontakty i rozmowy z politykami polskimi (m.in. z członkami Koła Polskiego w parlamencie wiedeńskim w 1915). Część opinii żydowskiej na ziemiach polskich dostrzegała niebezpieczeństwa wynikające z polityki i propagandy KfdO dla stosunków polsko-żydowskich w okresie powojennym. Od 1916 działalność KfdO ograniczała się głównie do pomocy charytatywnej i została zamknięta wraz z końcem wojny. Nie włączyli się do niej przedstawiciele ugrupowań pozostających w opozycji wobec syjonistów (w tym asymilatorzy i działacze Hilsfverein der Deutschen Juden), co spowodowało powstanie odrębnej, filantropijnej organizacji Vereinigung für die Interessen der Osteuropäischen Juden, oraz reprezentującej środowiska ortodoksyjne. Freie Vereinigung für die Interessen des ortodoxen Judentums, której wysłannicy doprowadzili w 1916 do powstania zaczątków Agudy w Polsce.