Zachariasz Szymon (Noach)

Zachariasz Szymon (Noach)

pseud. Szymon, Szejn, Wajsman, Szwarc, Szymonowicz (1900 Ostrów Mazowiecka – 1970 Warszawa) – działacz komunistyczny. Pochodził z ubogiej rodziny i był samoukiem. W 1916 wstąpił do PS. Od 1917 współpracował z komunistami, ostatecznie przechodząc do ich obozu, wraz z grupą rozłamową w 1918. Był funkcjonariuszem KPP od 1922, w którym pełnił wiele funkcji, w tym sekretarza Centralnego Biura Żydowskiego oraz redaktora wydawanego przez nie czasopism „Fraje Trybune” (jid., Wolna Trybuna) i „Cum Kamf” (jid., Do walki). Należał do tzw. grupy mniejszościowej w tej partii. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Związku Radzieckiego, gdzie m.in. uczęszczał do Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej przy Kominternie (1931/1932). Agitując na wiecach partii żydowskiej (m.in. Bundu), parokrotnie został pobity. Był kilkanaście razy aresztowany. W więzieniach spędził siedem lat, w tym rok w obozie w Berezie Kartuskiej (1937). Po wydostaniu się z więzienia we wrześniu 1939, przedostał się na tereny zajęte przez Związek Radziecki. Od 1944 pracował w Biurze Komunistów Polskich przy KC KPZR (m.in. przewodniczył komisji weryfikacyjnej, która przyjmowała polskich komunistów do PPR i decydowała o potencjalnym zaliczeniu im stażu partyjnego z KPP). Po powrocie do Polski, pod koniec 1945 był centr. postacią Frakcji PPR przy CKŻP; członek Prezydium CKŻP. Zasiadał w Radzie Nadzorczej Centrali Spółdzielni „Solidarność” jako jej przewodniczący, a równocześnie przedstawiciel CKŻP. Od 1946 pracował też w Wydziale Organizacyjnym KC PPR (potem PZPR), w 1950-1956 – w Zakładzie Historii Partii, a po przejściu na emeryturę w 1956 był pracownikiem nauk. ŻIH i członkiem jego Zarządu. Od 1964 był członkiem Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej. Opublikował m.in. prace: Josef Lewartowski der kemfer un rewolucjoner (jid., Józef Lewartowski bojownik i rewolucjonista, 1953); Di komunistisze bawegung cwiszn der jidiszer arbetndiker bafełkerung in Pojłn (jid., Ruch komunistyczny wśród żydowskiego ludu pracującego w Polsce, 1954); oraz był redaktorem zbiorowego opracowania PPR in kamf un boj (jid., PPR w walce i budowie, 1952). Również bracia Z. byli działaczami polskiego ruchu komunistycznego: starszy – Abraham, który podczas wojny był członkiem ruchu oporu we Francji, skąd został deportowany do obozu i ostatecznie zamordowany w Warszawie w 1944, oraz młodszy – Dawid, który zginął w pierwszych dniach okupacji niemieckiej w Białymstoku.