Singer Izrael Jehoszua (Joszua)

Singer Izrael Jehoszua (Joszua)

pseud. G. Kuper (1893 Biłgoraj – 1944 Nowy Jork) – prozaik, dramaturg i publicysta, piszący w języku jidysz; starszy brat i pierwszy mistrz Izaaka S. Pochodził z rodziny rabinackiej; jego ojciec, Pinchas Menachem, był chasydzkim rebem; autorem komentarza do traktatu Awoda Zara (wyd. Piotrków 1910) oraz niewydanego dzieła poświęconego Rasziemu. S. do siedemnastego roku życia zdobywał wykształcenie religijne, zaś świeckie – jako samouk (w tym także znajomość języków pol., ros. i niemieckiego). W 1908, wraz z rodziną, zamieszkał w Warszawie. Imał się różnych zajęć, m.in. wykorzystując swe uzdolnienia artystyczne. Przyjaźnił się z A. Kacyzne i rzeźbiarzem Abrahamem Ostrzegą. Podczas I wojny światowej, w związku z uchylaniem się przed służbą w rosyjskim wojsku, musiał się ukrywać. W 1915 debiutował opowiadaniami w „Dos Jidisze Wort”. Pod wpływem rewolucji rosyjskiej, w 1918 wyjechał do Kijowa, gdzie uczestniczył w żydowskim życiu literackim oraz zebrał doświadczenia, wykorzystane później m.in. w powieści Chawer Nachman (hebr., Towarzysz Nachman, 1938), a potem – na początku 1920 – do Moskwy. Po powrocie do Warszawy pod koniec 1921, zaczął pracować w „Fołks-Cajtung”. W 1924 i 1926 podróżował po Polsce, pisząc korespondencję do prasy krajowej i zagranicznej. W 1926 odbył podróż do Związku Radzieckiego; jej wynikiem był tom Naj-Rusłand (jid., Nowa Rosja), wydany w 1928. W 1922–1925 opublikował kilka dramatów i zbiorów opowiadań. Równocześnie – jako korespondent – podjął współpracę, z nowojorskim „Jewish Daily Forward” oraz z warszawskim „Hajntem”. Przez krótki czas był współwydawcą pisma „Di Jidisze Wełt” (jid., Żydowski Świat); później – członkiem redakcji „Literarisze Bleter”. Jego pozycję w żydowskim świecie literackim ugruntowała powieść Josze Kałb (1932; wyd. pol. Josie Kałb, 1934, 1961, 1992), ukazująca dramatyczny obraz namiętności ludzkich na tle galicyjskiego dworu chasydzkiego, która – podobnie jak pozostałe powieści S. – doczekała się adaptacji scenicznej. Głośny skandal wywołały ukazujące się w prasie odcinki jego najważniejszej bodaj powieści Di brider Aszkenazi (Bracia Aszkenazy, wydanie książkowe 1936; tłumaczenie na język pol. Stefana Pomera w „Naszym Przeglądzie” 1935, wyd. książkowe – t. 1–2, 1992), prezentująca sagę rodzinną na tle przemysłowej Łodzi. Ataki, które na niego ściągnęło to miejscami drapieżne dzieło, miały przyczynić się do decyzji S. o emigracji do Stanów Zjednoczonych w 1933. Pisarz osiadł w Nowym Jorku; współpracował z nowojorskim dziennikiem „Forwerts”, gdzie m.in. ukazywały się jego wspomnienia z czasów młodości Fun a wełt wos Iz niszto mer (jid., Ze świata, którego już nie ma; wyd. książkowe New York 1946). Saga rodzinna – rodzaj powieściowy często wykorzystywany w literaturze żydowskiej – posłużył mu pod koniec życia do zobrazowania klęski emancypacji i asymilacji Żydów niemieckich w powieści Di miszpoche Karnowski (jid., Rodzina Karnowskich, 1943, przekład pol. 1992). S., któremu przedwczesna, nagła śmierć nie pozwoliła w pełni rozwinąć talentu, przez wielu uważany był za pisarza bardziej obiecującego niż jego brat, noblista.