Szulsztajn (Szulstein) Mosze

Szulsztajn (Szulstein) Mosze

(1911 Kurów k. Lublina – 1981 Paryż) – poeta, prozaik, eseista, tworzący w języku jidysz, tłumacz. Wychował się w ubogiej rodzinie rzemieślniczej w Kurowie i Lublinie. Debiutował w 1927. W 1934 i 1936 wydał pierwsze tomy wierszy. Należał do pisarzy rewolucyjnych, grupujących się wokół czasopisma „Literarisze Tribune”. Zagrożony aresztowaniem za działalność komunistyczną, uciekł do Francji. Od 1937 mieszkał w Paryżu. Był jedną z czołowych postaci kolonii Żydów polskich i najpłodniejszym pisarzem tworzącym w języku jidysz nad Sekwaną. Po wojnie opublikował 16 książek (w tym po jednej w Warszawie [1954] oraz w Tel Awiwie [1968]). W owym okresie jego twórczość zdominowało doświadczenie Holokaustu, m.in. w tomach wierszy Ojfn asz fun majn hejm (Na popiołach mego domu, 1945), A bojm cwiszn churwes (Drzewo pomiędzy ruinami, 1947) oraz w poemacie Der nign fun dojres (Melodia pokoleń, 1950) i dramacie Bajm pinkes fun Lublin (W pinkasie z Lublina). Nadal też skłaniał się ku komunistom i dopiero wieści o wymordowaniu czołowych pisarzy jid. w Związku Radzieckim odwiodły go od idealizacji ich działań. W późniejszych utworach Sz. podejmował różnorodną tematykę: opisywał codzienność izr. oraz życie ocalonych z Zagłady w Paryżu (np. tom opowiadań Iber di decher fun Paris; Pod dachami Paryża, 1968); powracał też do wspomnień, np. w tomie krytycznych esejów Geształtn far majne ojgn (Kształty przed mymi oczami, 1971), bazujących na jego kontaktach literackich, nawiązanych w przedwojennej Warszawie oraz w Paryżu i Jerozolimie, jak również w wydanych pośmiertnych wspomnieniach z rodzinnego Kurowa. Był też autorem poematu o A. Mickiewiczu oraz licznych przekładów na język jidysz (poetów francuskich, niemieckich i polskich – B. Leśmiana, L. Staffa, W. Broniewskiego, J. Tuwima, J. Wittlina, K. Wierzyńskiego, K. Balińskiego).