Weizmann Chaim

Weizmann Chaim

(1874 Motol k. Pińska – 1952 Rechowot, Izrael) – pierwszy prezydent Izraela, w 1920-1931 i 1935-1946 prezydent Światowej Organizacji Syjonistycznej (ŚOS), naukowiec. Otrzymał tradycyjne wykształcenie religijne, a następnie ukończył szkołę średnią w Pińsku. Studiował chemię w Niemczech, gdzie doktoryzował się w 1899. Od 1901 wykładał na uniwersytecie w Genewie. Podczas studiów związał się z grupą żydowskich intelektualistów syjonistów; pozostawał pod wpływem idei sformułowanych przez Achad Ha-Ama. Był delegatem na II Światowy Kongres Syjonistyczny (ŚKS; 1898). Wkrótce zaczął odgrywać istotną rolę w ruchu syjonistycznym; miał krytyczny stosunek do wizji prezentowanej przez T. Herzla, uznając, że nie docenia on wagi działań na polu społecznym, gospodarczym i kulturalnym. W 1901 należał do organizatorów Frakcji Demokratycznej w ŚOS, która miała podjąć działania na rzecz rozwoju instytucji kulturalnych, edukacyjnych i społecznych w Palestynie. W 1905 przeniósł się do Anglii, gdzie prowadził badania i wykładał na uniwersytecie w Manchesterze. Dokonał szeregu odkryć o znaczeniu praktycznym, m.in. uzyskując nowe barwniki. W 1907, na VIII ŚKS apelował o podjęcie konkretnej pracy w Palestynie, obok starań dyplomatycznych, formułując program tzw. syjonizmu syntetycznego. W czasie I wojny światowej stał się centralną postacią w ruchu syjonistycznym. Nawiązał kontakt z członkami rządu brytyjskiego; uzyskał obietnicę sformułowania oficjalnego oświadczenia, które popierałoby cele syjonistyczne (deklaracja Balfoura z 2 XI 1917). W 1918 stanął na czele Komisji Syjonistycznej, a następnie rząd brytyjski wysłał go do Palestyny jako doradcę w sprawach jej rozwoju. Tam spotkał się z emirem Feisalem, przywódcą arabskiego ruchu narodowego, jako że przywiązywał ogromne znaczenie do problemu arabskiego. W 1918 W. położył podwaliny pod UH w Jerozolimie. W 1919 stał na czele delegacji syjon. na konferencję pokojową w Wersalu, gdzie z powodzeniem starał się o międzynarodową ratyfikację deklaracji Balfoura. Na Konferencji Syjonistycznej w Londynie w 1920 został wybrany prezydentem ŚOS. W 1930, w związku z polityką władz mandatowych, odbiegającą od deklaracji Balfoura, na znak protestu, złożył swój urząd. W latach 30. działał na rzecz zbierania funduszy na cele syjonistyczne i pomocy uchodźcom żydowskim z Niemiec. Opowiedział się za planem podziału Palestyny i stworzenia w jej części państwa żydowskiego. Po wybuchu II wojny światowej zapewnił rząd brytyjski o poparciu dlań żydowskiej społeczności w Palestynie i na świecie; proponował utworzenie żydowskich jednostek wojskowych. W 1941-1942 podejmował zabiegi dyplomatyczne w Stanach Zjednoczonych, uznając, że po wojnie będą one miały decydujący głos w sprawie przyszłości Bliskiego Wschodu. Od 1946 nie sprawował żadnych oficjalnych funkcji w ruchu syjonistycznym; był krytykowany za zbyt proangielskie stanowisko. Pozostał jednak nadal centralną postacią w syjonistycznych staraniach dyplomatycznych; to z nim konferowali członkowie specjalnej komisji ONZ, która miała określić przyszłość Palestyny. Występował również przed zgromadzeniem ogólnym ONZ. Wybrano go na prezydenta Tymczasowej Rady Państwa, a w lutym 1949 parlament Izraela ustanowił go prezydentem kraju. Jego rola jednak ograniczała się do funkcji ceremonialnych, nie składał podpisu pod Deklaracją Niepodległości.