mieszane gatunki

mieszane gatunki

(hebrajski, kilajim) – pojęcie odnoszące się do zakazów mieszania, krzyżowania, wykorzystywania, spożywania i wytwarzania różnych gatunków nasion, drzew, zwierząt i materiałów, które zostały oparte na zapisach, zawartych w Biblii (Kpł 18,19 i Pwt 22,9–11), rozwiniętych w Misznie (traktat Kilajim). Uznawano je za niewytłumaczalny do końca przejaw Bożej woli, „ustawy” (hebrajskie, chuk(k)im), o charakterze zobowiązań wobec Stwórcy (por. Sześćset trzynaście nakazów i zakazów), choć równocześnie podejmowano próby ich racjonalizacji (np. Majmonides; miedzy innymi poprzez uznanie, że są one związane z idolatrią, gdyż m.g. były wykorzystywane w praktykach bałwochwalczych; bałwochwalstwo) bądź wyjaśnień hagadycznych (np. Kain – oracz, jako ofiarę składał len; Abel – pasterz, jako ofiarę składał wełnę, co miało stanowić dowód na konieczność niełączenia gatunków) albo kabalistycznych (np. Kain – reprezentant złych mocy, Abel – reprezentant sił świętości; złączenie ich w łonie matki było początkiem katastrofy). Można je też uznać za wyraz dbałości o niewkraczanie w rolę Stwórcy bądź nieprzekraczania praw stworzonej przez Boga natury. Wśród praw dotyczących m.g. wyróżnia się: 1. zeraim (hebrajskie, ziarna; por. Zeraim) – zakaz siania razem różnych gatunków ziarna, mających odrębne pochodzenie, smak i nazwę; dotyczy on roślin przeznaczonych do spożycia jako żywność, a nie uprawianych w celach medycznych; różne gatunki winny być oddzielone nieobsadzoną przestrzenią; zakaz ten, w przeciwieństwie do pozostałych, uznawany był za obowiązujący jedynie w Erec Israel; 2. kerem (hebrajski, winorośl) – zakaz mający podobną naturę, jak zeraim, jednak jest on bardziej szczegółowy i wiąże się z wykluczeniem możliwości uzyskiwania wszelkich dochodów z procederu mieszania gatunków; 3. behema (hebrajski, zwierzę) – zakaz krzyżowania ze sobą zwierząt różnych gatunków, a także wiązania ich, zaprzęgania i nakładania na nie wspólnego jarzma (np. w celu wykonywania przez nie wspólnej pracy); 4. szaatnez (hebrajski, mieszanie materiałów) – zakaz wykorzystywania w ubraniach tkanin, łączących włókna lnu i wełny (wyjątek stanowiły: szaty kapłana, sprawującego swe funkcje w Świątyni Jerozolimskiej; łączenie wełnianych cyces ze lnem oraz nici w całunie). Człowiek, stwierdzając że ma na sobie odzienie z m.g., był zobowiązany do bezzwłocznego zdjęcia go.