Ważyk (właśc. Wagman) Adam

Ważyk (właśc. Wagman) Adam

(1905 Warszawa – 1982 tamże) – poeta; brat L. Trystana i S. Wagmana. Debiutował w „Skamandrze” w 1922. W 1924 rozpoczął studia matematyczne na UW. Kiedy w 1926 ukazał się jego debiutancki tom poezji, był już związany ze środowiskiem literackiej awangardy krakowskiej. W latach 30. sympatyzował z komunistami, ale nie był członkiem ich partii. Po wybuchu II wojny światowej znalazł się we Lwowie, gdzie był jednym z czołowych kolaborantów wśród pisarzy polskich. Jako jedno z usprawiedliwień tej postawy podawano lęk o brata, Saula, znanego z przekonań syjonistycznych. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej. W. ewakuował się w głąb Związku Radzieckiego. Związany z ZPP, służył w I Armii Wojska Polskiego (1942-1945), m.in. jako kierownik literacki teatru I Korpusu. Pisał wówczas sporo utworów utylitarno-politycznych, w tym Marsz I Korpusu i zbiorek wierszy Serce granatu (1943). Do kraju powrócił w stopniu kapitana w lipcu 1944. W tymże roku został sekretarzem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Po wojnie był m.in. członkiem redakcji „Kuźnicy”, potem redaktorem naczelnej „Twórczości”. Obok działalności literackiej, zajmował się też filmem. Przede wszystkim jednak, zasłużył się dla nowej władzy jako jeden z głównych „ideologów socrealizmu”. Równocześnie był jednym z pierwszych, którzy jawnie się mu przeciwstawili, czego wyrazem był sławny Poemat dla dorosłych (drukowany w „Nowej Kulturze”, w 1955). W czasie odwilży W. miał wejść w skład redakcji miesięcznika „Europa” (jednak do jego wydania nie doszło). Już na IX Zjeździe Związku Literatów Polskich (1958), znalazł się w grupie pisarzy, atakowanych za poglądy „antysocjalistyczne”. Był sygnatariuszem protestu przeciw polityce kulturalnej państwa – tzw. Listu 34 (1964); listu literatów do rektora UW w obronie represjonowanych studentów (Marzec '68) oraz Memoriału 101 w sprawie projektowanych zmian w Konstytucji PRL (1976). W. był również bardzo zasłużonym tłumaczem.