Majdanek
Majdanek
właśc. Kriegsgefangenlager der Waffen SS-Lublin (niem., Obóz Waffen SS-Lublin dla jeńców wojennych) – niemiecki obóz koncentracyjny, działający od jesieni 1941 do 24 VII 1944; od maja 1942 – także jako ośrodek zagłady Żydów z Polski i innych krajów europejskich. Utworzono go na rozkaz Reichsführera SS, Heinricha Himmlera, na przedmieściu Lublina Majdan Tatarski, na mocy porozumienia z Wehrmachtem, zgodnie z którym część radzieckich jeńców wojennych miała być przekazana SS dla celów programu germanizacji terenów wschodnich. Faktycznie M. nie był przeznaczony dla żadnej specjalnej kategorii więźniów; jego funkcją było niszczenie wrogów III Rzeszy, udział w akcji wysiedlenia ludności Zamojszczyzny i eksterminacji Żydów. Główną rolę w jego założeniu odgrywał dowódca SS i policji dystryktu lubelskiego, Odilo Globocnik (Akcja Reinhard).Obóz o powierzchni 2,7 km2, zlokalizowany na nieużytkach, przy szosie Lublin – Zamość – Chełm, otoczony był podwójnym ogrodzeniem z drutu kolczastego, linią wysokiego napięcia i 19 wieżami strażniczymi o wysokości 8,8 m, wyposażonymi w reflektory. Podzielony był na pięć sektorów, zwanych „polami”; każde z nich miało inne przeznaczenie: dla kobiet, dla zakładników itd. W obozie zbudowano 22 baraki; 20 dla więźniów, pozostałe dla administracji; ponadto w osobnym sektorze znajdowało się siedem komór gazowych, dwie drewniane szubienice i małe krematorium. Ze względu na jego niską wydajność, zwłoki zamordowanych i zmarłych palono także na stosach, w pobliskim Lesie Krępieckim. Dodatkowymi instalacjami obozowymi były: warsztaty, magazyny, składy węgla i pralnie oraz sekcja, zarezerwowana dla SS, z barakiem komendantury, barakami mieszkalnymi i stołówką. Obóz mieścił jednocześnie około 40 tysięcy więźniów. Plan przewidywał budowę baraków dla 250 tysięcy ludzi, konstrukcję dodatkowych komór gazowych i bardziej wydajnego, pięciopaleniskowego krematorium. Zbudowano je we wrześniu 1943, do czasu wyzwolenia M., zrealizowano około 20% planu. Kolejnymi komendantami obozu byli: Karl Koch, Max Koegel, Herman Florsted, Martin Weiss i Artur Liebenhenschel; załogę obozu stanowiło łącznie około 3 tysiące Niemców i Ukraińców (Einsatz Reinhardt). Pierwsza partia więźniów przybyła do obozu w październiku 1941; osadzano w nim radzieckich jeńców wojennych i więźniów z obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy, mieszkańców okupowanej Polski, Żydów z Czechosłowacji, Niemiec, Węgier, Francji, Holandii i Polski, Białorusi, Ukrainy i innych krajów. W sumie, przez M. przeszło około 500 tysięcy ludzi 54 narodowości, pochodzących z 28 krajów. Spośród nich zginęło około 360 tysięcy; 60% z powodów warunków życia – głodu, chorób, wyczerpania i bicia, pozostali (niemal wyłącznie Żydzi, większość natychmiast po przyjeździe) – w komorach gazowych. Poza mordowaniem gazem, więźniów rozstrzeliwano; największa egzekucja, w ramach Akcji Erntefest, miała miejsce na początku listopada 1943; rozstrzelano wówczas około 18 tysiecy Żydów.
