CEKABE

CEKABE

(akr. od: Centrala Kas Bezprocentowych), właśc. Towarzystwo Popierania Kredytu Bezprocentowego i Produktywizacji Ludności Żydowskiej w Polsce – jedna z najważniejszych instytucji społecznych, której zadaniem była koordynacja i prowadzenie akcji samopomocowej, zmierzającej do poprawy sytuacji gospodarczej ludności żydowskiej w okresie międzywojennym, powstała w 1926, z siedzibą w Warszawie. Pieniędzy na sfinansowanie jej działalności dostarczył Joint. Pod kierunkiem jednego z dyrektorów jego oddziału w Polsce – I. Gittermana – w 1926 wprowadzono nowy system funkcjonowania kas bezprocentowych (por. Gemilut chesed). Joint udzielał im długoterminowych (8-10-letnich) kredytów do wysokości 50% kapitału obrotowego, spłacanych w półrocznych ratach, przyznawanych 2 razy do roku. Z czasem rósł udział kapitału własnego kas, pochodzącego głównie ze składek członków. System ten miał wspierać rozwój przedsiębiorczości, a nie być pomocą charytatywną. Poszczególnymi kasami zarządzały komitety, wybierane raz do roku, zbierające się raz w tygodniu. Członkom udzielano pożyczek krótkoterminowych (do 12 miesięcy). Pilnie broniono kas przed wszelkimi wpływami ideologicznymi i politycznymi oraz układami korupcyjnymi. Wkrótce stały się one instytucją społeczną, cieszącą się powszechnym zaufaniem i prestiżem, będącą ostoją dla rzemieślników i drobnych handlowców. Przy warszawskiej centrali CEKABE działało Biuro Ekonomiczno-Statystyczne, prowadzące badania aktualnej sytuacji gospodarczo-ekonomicznej żydowskich przedsiębiorstw i rodzin oraz rynku pracy. Publikowane przezeń materiały stanowią najważniejsze – obok oficjalnych statystyk – źródło do poznania wspomnianych problemów. W 1937 kasy związane z CEKABE istniały w 870 ośrodkach, tj. w przeszło 85% skupisk żydowskich, liczących ponad 300 mieszkańców. Zrzeszały ok. 100 tys. członków, wpłacających składki. Stały się więc jednym z głównych czynników przeciwdziałających negatywnym trendom w sytuacji ekonomiczno-społecznej ludności żydowskiej w Polsce w latach 30. XX w. CEKABE prowadziła także działalność wydawniczą. Jej głównym organem był mies. „Fołks-Hilf” (jid., Pomoc Ludowa), ukazujący się w Warszawie w 1931-1939 pod red. E. Ringelbluma; a poza nim – miesięcznik Biura Ekonomiczno-Statystycznego, wydawany pn. „Biuletyn Ekonomiczno-Statystyczny” (Warszawa 1936-1938, nr 1-7) oraz „Biuletyn Kas Bezprocentowych Pożyczek w Polsce” (Warszawa 1934-1935). (Por. też: Zjednoczenie Warszawskich Kas „Gemilut Chasadim”; Fundacja barona Maurycego Hirscha)