Lewi ben Gerszon

Lewi ben Gerszon

zwany Gersonidesem, RALBAG-iem (RaLBaG; akr. od Rabi Lewi ben Gerszon), Magistrem Leo Hebreusem (łac.) a z franc. – Leonem de Bagnols (1288 Bagnols, Prowansja -1344 Perignan) – filozof, talmudysta, matematyk, astronom, lekarz. Pochodził z rodziny znakomitych uczonych. O jego życiu niewiele wiadomo. Przez pewien czas mieszkał w Awinionie. Był związany z czołowymi postaciami Kościoła katolickiego swych czasów oraz wykładał astronomię na papieskim uniwersytecie oraz w szkole medycznej. Dużą rolę odegrały jego prace dotyczące arytmetyki, geometrii, a zwłaszcza trygonometrii (tworzące podstawy dzisiejszego jej systemu) i astronomiczne. Skonstruował tak zwaną „laskę Jakuba”, przyrząd służący do mierzenia kąta widzenia, pomocny w astronomii i nautyce do oznaczania położenia geograficznego. Jednak przede wszystkim był filozofem, jednym z najbardziej konsekwentnych i radykalnych zwolenników średniowiecznego arystotelizmu, stosującym daleko posunięty racjonalizm, inspirowany pracami arababskiego filozofa, Awerroesa (niektóre dzieła L. ben G. są superkomentarzami do jego dzieł). Doprowadziło to L. ben G. do odmiennych koncepcji niż Majmonidesa, również w tak fundamentalnych kwestiach, jak uznanie, że Bóg stworzył świat z odwiecznej prasubstancji, a nie ex nihilo; bądź, iż wszechwiedza Stwórcy dotyczy dziejów Wszechświata, ale nie bytów indywidualnych. Najważniejszym dziełem filozoficznym tego autora są Milchamot Adonaj. L. ben G. jest też autorem komentarzy biblijnych i talmudycznych, wśród nich monumentalnego komentarza do Pięcioksięgu i większości dalszych partii Biblii oraz do traktatu B(e)rachot z TB. Były to jednak bardziej dzieła filozoficzne i etyczne niż klasyczne komentarze do świętego tekstu, w których daleko posunięta racjonalistyczna analiza skłaniała autora do częstego posługiwania się alegoriami. Były one przyczyną licznych kontrowersji, a L. ben G. stał się przedmiotem ostrych ataków, zwłaszcza ze strony Chasdaja ben Abrahama Crescasa.