Roth Josef

Roth Josef

(1894 k. Brodów – 1939 Paryż) – dziennikarz i wybitny nowelista. Ukończył gimnazjum w Brodach, potem studiował we Lwowie i w Wiedniu. W czasie I wojny światowej ochotniczo wstąpił do armii austriackiej; awansował na oficera; dostał się do niewoli rosyjskiej. Od 1923, przez 10 lat, pracował w redakcji „Frankfurter Zeitung”. Uważany był za krytyka nadchodzącego niemieckiego militaryzmu. Opuścił Niemcy po dojściu Hitlera do władzy. Resztę życia spędził na wygnaniu; zdesperowany i przygnębiony próbował popełnić samobójstwo i w wyniku tego zmarł w szpitalu. Oprócz wielu artykułów i opowiadań, napisał 14 nowel. Początkowo pozostawał pod wpływem tradycji H. Stendhala i F. Dostojewskiego, następnie inspirował go impresjonizm literacki. W noweli Hiob (1930) przedstawił losy rodziny żydowskiej z małego miasteczka galic. ( sztetł), a za tym pośrednictwem i własne, nieszczęśliwe dzieciństwo. Do doświadczeń tych oraz do atmosfery wielokulturowych Kresów powracał także w innych utworach prozatorskich. W Die Flucht ohne Ende (1927) i Rechts und Links (1929) opisywał konsekwencje wojny i powojennego kryzysu. Die Legende vom heiligen Trinker (1939) stanowi rodzaj autoportretu. Pisał także nowele historyczne; najbardziej znana z nich to Marsz Radetzkiego (1932), z nostalgicznym obrazem Austrii za czasów Franciszka Józefa. Dzieła zebrane R. zostały wydane w 1956. Pisarz nie odcinał się od swych żydowskich korzeni ani od kontaktów z krajem urodzenia (m.in. przyjaźnił się z Józefem Wittlinem; odwiedzał Polskę; pisał dotyczące jej reportaże, w tym poświęcone sprawom żydowskim). Na język polski tłumaczyli jego prozę pisarze pochodzenia żyd. – Wittlin, A. Wat, czy – szczególnie zasłużony dla popularyzacji twórczości R. – Izydor Berman. W okresie międzywojennym przekłady te były przedmiotem ataków antysemickich.