WAJCMAN Beniek (Benek) (ok. 1912 Warszawa – po 22 lipca 1942 Treblinka II)

Życiorys przedwojenny

Beniek Wajcman pochodził z biednej żydowskiej rodziny. Sytuacja się jeszcze bardziej pogorszyła po przedwczesnej śmierci ojca. Jego matka aby utrzymać siebie i małe dzieci zarabiała wykonując różne prace domowe. Stąd też Beniek mając 12 lat poszedł na ucznia do krawca. Uczył się w szkole wieczorowej. Po jej ukończeniu kontynuował naukę na wieczorowych kursach krawieckich organizowanych przez ORT (pełna nazwa: Organizacja Rozwoju Twórczości Przemysłowej Rzemieślniczej i Rolniczej wśród Ludności Żydowskiej w Polsce), aby zdobyć większe kwalifikacje w wykonywanym przez siebie zawodzie.

Bardzo szybko znalazł też swoją drogę do Cukunftu, a następnie do Sekcji Młodzieżowej przy Związku Odzieżowców. W Sekcji tej dzięki swojej aktywności, został jej wiceprzewodniczącym i jednym z najważniejszych jej działaczy. W późniejszych latach został członkiem Oddziału Młodzieżowego przy Krajowej Radzie Związków Zawodowych w Warszawie, a później także w Centralnym Oddziale Młodzieżowym przy Radzie Krajowej. W Cukunfcie też był bardzo aktywny, stąd bardzo szybko został członkiem Warszawskiego Komitetu Cukunftu i przez długie lata aż do wybuchu II wojny światowej – był członkiem Prezydium Komitetu. Podczas ostatniego przed wojną zjazdu młodzieżówki w 1936 roku – wszedł do Centralnego Komitetu Cukunftu. Przez cały czas skupiał się na pracy kulturalnej i politycznej. Według Bernarda Goldsteina „Był oddanym socjalistą, inteligentnym młodym człowiekiem, a nawet znakomitym mówcą” [Goldstein, 1961, 150].

W trakcie wojny

Po wybuchu II wojny światowej był jednym z pierwszych, którzy zaczęli organizować podziemną działalność Cukunftu. Brał udział w zebraniach nielegalnych grup jako przedstawiciel podziemnego Komitetu. Był członkiem Krajowej Rady Związków Zawodowych jako przedstawiciel odzieżowców, a także Kolektywu jako przedstawiciel krawców [In di jorn fun jidiszn churwn: 329–330]. Podczas wojny mieszkał na ul. Nowolipki 41/32 [AYIVO, RG 1400 M9/155]. W maju 1941 roku na adres ul. Nowolipki 45 otrzymał paczkę żywieniową z zagranicy, a także miał na niego wystawiony Ausweis [AŻIH, ŻSS, 211/70: 32]. Jednym z jego miejsc pracy w getcie był szop Toebbensa w „małym” getcie na ul. Prostej. Według Mosze Kligsberga zginął razem z żoną i dzieckiem na początku „Wielkiej Akcji” latem 1942 roku [Doires bundistn: 443]. Natomiast Bernard Goldstein po wojnie wspominał, że spotkał go jesienią 1942 roku (po 6 września) na ul. Karmelickiej 23 w zakładzie krawieckim, gdzie mieszkał. Wówczas Beniek nie miał już rodziny, gdyż żona i dwuletnie dziecko zostali wywiezieni. Dlatego też czekał na swoją kolej do wywózki [Goldstein, 1961, 150–151].