bojkot antyżydowski

bojkot antyżydowski

zorganizowana działalność mająca na celu wyparcie Żydów z życia ekonomicznego, społecznego i politycznego, zwany w publicystyce „zimnym pogromem”. B.a. przyjmował często formę bojkotu gospodarczego (narzucanie ograniczeń w przyjmowaniu Żydów do cechów i stow. kupiecko-przemysłowych, dostępie do kredytu; zastraszanie klientów przez bojówki oraz organizowanie napadów na sklepy i warsztaty żydowskie). Pod koniec XIX w., wraz z rozwojem ruchów nacjonalistycznych i nowoczesnego antysemityzmu, hasła b.a. stały się jednym ze sposobów gnębienia Żydów. B.a. znajdował poparcie zwłaszcza wśród drobnomieszczaństwa w środk. i wsch. Europie. Na pierwszym międzynarodowym kongresie antyżydowskim (Drezno 1882) przyjęto hasła b.a., które były skierowane przeciwko żydowskim kupcom i inteligencji. W Galicji przed I wojną światową organizowanie b.a. podjęli Ukraińcy, oskarżając Żydów o współpracę z Polakami. W tym samym czasie ksiądz Stanisław Stojałowski proponował b.a., jako formę obrony Polaków przed „wyzyskiem żydowskim”. W Królestwie Polskim tygodnik „Rola” już w latach 80. XIX w. głosił potrzebę „polonizacji” handlu i przemysłu. Eskalację nastrojów przyniosło wejście na arenę polityczną Narodowej Demokracji (ND) i podjęcie przez nią kampanii przeciwko litwakom. Jej propaganda doprowadziła do zaognienia stosunków polsko-żydowskich w okresie rewolucji 1905-1907. W czasie wyborów do III Dumy Państwowej (1907) ND rzuciła hasło bojkotu gospodarczego. Akcja na jego rzecz wzmogła się w okresie kolejnych wyborów do Dumy (1912). Zaczęły też wówczas powstawać tzw. chrześcijańskie organizacje gospodarcze i społeczne, działające na rzecz „polonizacji” gospodarki i kultury. Nasilenie b.a. w Polsce nastąpiło po 1933, pod wpływem wydarzeń w Niemczech, po dojściu Hitlera do władzy. Kiedy w przemówieniu sejmowym minister spraw wewnętrznych Sławoj Składkowski stwierdził: „walka ekonomiczna – owszem”, powszechnie uznano to za oficjalną akceptację akcji b.a. Choć badacze dziejów gospodarczych próbują pomniejszać znaczenie bojkotu ekonomicznego w Polsce, to jednak miał on wielkie znaczenie psychologiczne, budząc wśród Żydów poczucie zagrożenia i godząc w byt wielu drobnych przedsiębiorstw żydowskich.