obóz dla internowanych w Jabłonnie

obóz dla internowanych w Jabłonnie

obóz założony na podstawie poufnego rozkazu ministra spraw wojskowych, generała Kazimierza Sosnkowskiego, wydanego w czasie tzw. bitwy warszawskiej (16 VIII 1920). W o.d.i. w J. przebywało około 17 tysięcy Żydów – internowanych poborowych i ochotników, a także żołnierzy i oficerów, wycofanych z frontu (według innych opinii, była to mniejsza liczba; dokładne dane nie są znane). Decyzja o utworzeniu tego obozu wywołała skandal zarówno na świecie, jak i w kraju; przeciwko niej protestowały różne ugrupowania polityczne żydowskie i polskie (między innymi PPS; członek tej partii, wicepremier Ignacy Daszyński, był inicjatorem likwidacji obozu). W rezultacie zaistniałej sytuacji, po 25 dniach funkcjonowania, rozkazem z 9 IX 1920 o.d.i. w J. został zlikwidowany; wyjaśniono przy tym, iż przyczyną jego utworzenia była konieczność skoszarowania nadwyżki wojska. Później twierdzono, że nie chciano kierować na front ludzi, którzy nie byli w pełni przeszkoleni, co w dużej mierze było wybiegiem. W rzeczywistości, generał Sosnkowski kierował się raczej brakiem zaufania do lojalności Żydów. W czasie wojny 1920 wynikał on przede wszystkim ze stereotypu żydokomuny, który był wówczas jednym z elementów propagandy wojennej. Poddawanie w wątpliwość lojalności Żydów, miało już swoją historię. W sejmowej ustawie z 17 VI 1919 zawarto postanowienie, że oficerami w armii mogą być tylko osoby deklarujące narodowość polską (poufny rozkaz generała Sosnkowskiego, prowadzący do powstania o.d.i. w J., również dotyczył „zwłaszcza oficerów”). Zbieg okoliczności sprawił, że została ona uchwalona dwa dni po tym, jak delegacja polska w Paryżu złożyła memorandum w sprawie Traktatu Mniejszościowego, dotyczącego ograniczania przezeń suwerenności Polski.  Opierając się na tych kryteriach, zaczęto zwalniać z Wojska Polskiego oficerów-Żydów, którzy w kwestionariuszach zadeklarowali narodowość żydowską. Działo się to również w okresie piastowania teki spraw wojskowych przez generała Sosnkowskiego, który jesienią 1920 musiał odpowiadać na interpelacje w tej sprawie posłów Koła Żydowskiego. Formalnie, w armii polskiej obowiązywała równość wszystkich obywateli, którą wszakże nie w pełni realizowano w praktyce (także za pośrednictwem nieformalnych zasad i instrukcji; por. kampania wrześniowa). Rozgłos sprawy o.d.i. w J. sprawił, że była ona wyolbrzymiana w relacjach prasy zachodniej, a sam ośrodek internowania przedstawiano jako rodzaj „obozu koncentracyjnego”, w którym miano znęcać się nad Żydami.