Holland Henryk

Holland Henryk

(1920 Warszawa – 1961 tamże) – działacz komunistyczny, publicysta. Przed wybuchem II wojny światowej, przez rok, studiował medycynę na UW. W 1932 wstąpił do Ha-Szomer ha-Cair, a od 1934 był związany z komunistycznymi organizacjami młodzieżowymi i prasą KPP. Brał udział w obronie Warszawy, a następnie przedostał się do Lwowa, gdzie kontynuował studia medyczne. W 1941 ochotniczo zaciągnął się do Armii Czerwonej. Zdemobilizowany, kontynuował studia w Moskwie. W 1943 wstąpił do ZPP. Został żołnierzem Dywizji Kościuszkowskiej (początkowo w służbie sanitarnej, potem jako korespondent). Członek PPR od 1944. Po demobilizacji w 1944 został skierowany do pracy w Związku Walki Młodych, a następnie w Związku Młodzieży Polskiej, oraz w prasie partyjnej. Od 1946 studiował filozofię na UW (magisterium uzyskał 1952; doktorat w 1958) i w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR. Zatrudniony był na wydziale filozoficznym UW (1952-1956) i w Państwowym Wydawnictwie Naukowym, a równocześnie – od 1954 – w redakcji „Trybuny Ludu”. Zatrzymany przez Naczelną Prokuraturę Wojskową 19 XII 1961, po 48-godzinnym przesłuchaniu, zginął, wypadając z okna podczas rewizji we własnym mieszkaniu 21 XII 1961. Formalnie powodem zatrzymania H. było śledztwo w sprawie przekazania informacji korespondentowi francuskiemu (według niektórych, dotyczyły one okoliczności zgładzenia Ł. Berii, i zostały wyjawione przez N. Chruszczowa podczas jego wizyty w Polsce) oraz później podniesiony, bezpodstawny zarzut szpiegostwa na rzecz Francji. Śmierć H. – tylko przez nielicznych uznana za samobójstwo – była wiązana z walkami frakcyjnymi w PZPR. H. należał do grupy „puławian”, opowiadających się za łagodną demokratyzacją, w przeciwieństwie do „natolińczyków”. Tłem tzw. sprawy Hollanda było też umacnianie się nurtu nacjonalistycznego w PZPR, reprezentowanego przez grupę „partyzantów” (wielu „puławian” było zdeklarowanymi internacjonalistami i z pochodzenia Żydami). Można w niej upatrywać jedną z zapowiedzi Marca '68, natomiast w 1961 udział w pogrzebie H. władze uznały za demonstrację antypartyjną.