Tansman Aleksander

Tansman Aleksander

(1897 Łódź – 1986 Paryż) – kompozytor i pianista, doctor honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi, honorowy członek Związku Kompozytorów Polskich. Studiował m.in. kompozycję i teorię muzyki u P. Rytla i H. Melcera, a także prawo na UW. Pierwsze jego koncerty kompozytorskie odbyły się w Łodzi i Warszawie. W 1919 otrzymał I Nagrodę na Konkursie Kompozytorskim w Warszawie. Od 1920 mieszkał w Paryżu. Jako pianista i dyrygent, koncertował w Europie i Stanach Zjednoczonych, gdzie mieszkał w 1941-1946. Wykonywał przeważnie dzieła własnej kompozycji. Tworzył głównie muzykę symfoniczną, w której często pojawiały się elementy polskiego folkloru (m.in. 36 mazurków, Album polski, I Symfonia, Rapsodia polska). T. jest autorem ogromnej liczby utworów, w tym oper ( Le Serment, Sabbatai Zvi, L'Usignolo di Boboli, La Toison d'or, La nuit Kurde), baletów (m.in. Wielkie miasto), muzyki filmowej, a także ośmiu symfonii, muzyki gitarowej, koncertów instrumentalnych, oratorium Prorok Izajasz, Psalmów na tenor solo, chór i orkiestrę. Dzieła T. wykonywały najsławniejsze orkiestry świata pod dyrekcją największych dyrygentów. Łączyła go przyjaźń z najwybitniejszymi kompozytorami XX w., m.in. z M. Ravelem, A. Schoenbergiem, B. Bartokiem i I. Strawińskim (jest autorem monografii Stravinsky, Paryż 1948; oraz wielu prac teoretycznych). T. wykładał na międzynarodowych kursach kompozytorskich w Stanach Zjednoczonych, Francji, Izraelu. Po wojnie bywał w Polsce na swoich koncertach autorskich. Pierwsza radiowa transmisja z Ameryki do Paryża (w latach 20.) składała się z koncertu dzieł T. i – w jego wykonaniu, jako solisty – Koncertu fortepianowego. Pierwszy koncert zachodnioeuropejskiej muzyki w Japonii złożony był z utworów T. i odbył się z jego udziałem. Wielką monografię o nim napisał J. Cegiełła Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy (t. 1-2, Warszawa 1986).