parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]
Szanowni Państwo!
Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.
Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.
Zachęcamy do korzystania.
haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]
Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]
niewielka placówka naukowo-edukacyjna (zatrudnia 3 osoby), działająca od 1 X 1994 przy Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) w Warszawie, której początkowo patronowała ówczesna Komisja Episkopatu Polski do Dialogu z Judaizmem. Celem I.D.K.-J. jest teoretyczne pogłębienie dialogu między obiema religiami, także poprzez studia nad wspólnymi korzeniami i dziedzictwem. Służą temu inicjowane badania , sesje nauk. (w tym sympozja Kościół a Żydzi i judaizm), konferencje (sztokholmska Kto jest Twoim bliźnim po Holokauście) oraz działalność dydaktyczna (wykłady, w tym także publikacje, prelekcje) i konsultacyjna (zwłaszcza we współpracy z Komisją Episkopatu Polski do Dialogu z Judaizmem i Polską Radą Chrześcijan i Żydów), nadto udział w pracach redakcyjnych wielu wydawnictw, poświęconych dialogowi. I.D.K.-J. od maja 1996 wydaje półrocznik „Maqom” (hebr., Miejsce). W I.D.K.-J. działa Pracownia Dokumentacji Bibliograficznej Dialogu. Oprócz sporządzania bibliografii, ma ona za zadanie rejestrować zagadnienia związane z dialogiem między obu religiami, podejmowane przez rozmaite instytucje naukowe, stowarzyszenia, fundacje. Gromadzi też materiały do Słownika Bibliograficznego Dialogu Chrześcijańsko-Żydowskiego oraz do Leksykonu, poświęconego tej samej tematyce. I.D.K.-J. kieruje ks. dr hab. Waldemar Chrostowski.
Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.
PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.
Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego.
Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.