Rada Żydowska po wielkiej akcji likwidacyjnej

Rada Żydowska po wielkiej akcji

Pracownicy Rady Żydowskiej zostali wymienieni w pierwszym rozporządzeniu dotyczącym wysiedlenia jako grupa z niego zwolniona. 23 lipca część pracowników Rady zaangażowano przy prowadzeniu akcji, część z nich miała nosić opaski „Judenrat in Warschau – Umsiedlungsaktion” – celem miało być zabezpieczenie urzędników przed wywózką. Nie wiadomo, jak długo trwał udział pracowników RŻ w akcji (AŻIH, 302/121, 62; 302/129, 132; AŻIH, ARG II 116).

W kolejnych tygodniach władze RŻ zmuszono do drastycznej redukcji zatrudnienia: 8–10 sierpnia Umsieglungskommando nakazało redukcję personelu RŻ (ARG, t. 33, 430). We wszystkich wydziałach i agendach RŻ (wliczając w to ŻTOS) pracowało wtedy 9030 osób. Na listę osób, które mogły pozostać w getcie, trafiło 4292 z nich. Około 7 tys. urzędników i członków ich rodzin, dotychczas chronionych przed wysiedleniem, miało stawić się do wysiedlenia – wielu z nich tego nie zrobiło (ARG, t. 12, 725–272).

15 sierpnia przyjęto też nowy, okrojony do 15 wydziałów schemat organizacyjny RŻ (ARG, t. 12, s. 730–733). Przewodniczącym Rady Żydowskiej od 23 lipca 1942 r. do końca istnienia tej instytucji był Marek Lichtenbaum.

W listopadzie z ok. 6 tys. pracowników RŻ w jej szeregach pozostało ok. 3 tys. osób (wliczając w to wszystkich członków ŻSP, Zakładu Zaopatrywania oraz szpitali). W getcie szczątkowym strefa wpływów RŻ i jej instytucji ograniczała się przede wszystkim do getta centralnego, szopy miały własną administrację, system dystrybucji żywności itp. W końcu 1942 r. przeprowadzono kolejne uproszczenie struktury RŻ, skasowano kolejne referaty i wydziały (Szpigielman 2020, s. 301). Wielu członków Rady zginęło w trakcie akcji styczniowej.

Niektóre wydziały RŻ funkcjonowały aż do wybuchu powstania w getcie.

Schemat organizacyjny Rady Żydowskiej po wielkiej akcji

 Wydział I Prezydialny

Przewodniczący – inż. Marek Lichtenbaum

1. Sekretariat generalny – ul. Zamenhofa 19, tel. 11-16-09.

2. Biuro Kontroli i Zażaleń – ul. Zamenhofa 19, kierownik Radca Bernard Zundelewicz.

3. Biuro Dyscyplinarne – ul. Gęsia 17/3–4

Wydział II – Ogólny Przewodniczący – Radca Józef Jaszuński, Zamenhofa 19

1. Referat Personalny, ul. Zamenhofa 19, kierownik Radca Natan Grodzi[e]ński

2. Referat Prawny, ul. Gęsia 17/3-4, kierownik Radca Bolesław Rozensztat

3. Referat Sprawozdawczo-Statystyczny, ul. Gęsia 17/7.

4. Biuro Plakatowania, ul. Zamenhofa 19.

5. Ekspedycja Centralna, ul. Zamenhofa 19.

6. Archiwum Główne, ul. Zamenhofa 19.

7. Biblioteka Rady Żydowskiej, ul. Zamenhofa 19.

8. Biuro dla szczególnych zleceń Władz, ul. Gęsia 17/8.

Wydział III – Finansowo-Budżetowy

Przewodniczący – Radca Stanisław Szereszewski, ul. Zamenhofa 19

1. Referat Budżetowy, ul. Zamenhofa 19.

2. Księgowość Główna i Rachuba, ul. Zamenhofa 19.

3. Kasa Główna, ul. Zamenhofa 19.

4. Referat Składek i Danin, ul. Zamenhofa 19.

5. Referat Egzekucyjny, ul. Pawia 12/5.

Wydział IV – Administracyjny

Przewodniczący – Radca Bolesław Rozensztat, ul. Gęsia 171.

Biuro Ewidencji Ludności, ul. Pawia 6/32.

Referat Kart Rozpoznawczych, ul. Pawia 8/2.3.

Referat Spraw Metrykalnych, ul. Zamenhofa 19, kierownik Radca Dawid Spiro, kierownik Radca Simon Stokhamer

4. Biuro Kwaterunkowe, ul. Zamenhofa 13

Wydział V – Zdrowia Publicznego

Przewodniczący – Radca Dr Izrael Milejkowski, ul. Pawia 10

1. Referat Sanitarny, ul. Pawia 10

2. Referat Lecznictwa, ul. Pawia 10

3. Referat Szpitalnictwa, ul. Pawia 10

4. Referat Aptek, ul. Lubeckiego 6, kierownik – Radca Henryk Glücksberg. 

5. Ubezpieczalnia Społeczna, ul. Gęsia 17/5, kierownik – Radca Henryk Glücksberg

Wydział VI. Świadczeń i Opieki Społecznej

Przewodniczący – Radca Dr Gustaw Wielikowski, ul. Zamenhofa 19

V[ice]przewodniczący – Radca Leopold Kupczykier

V[ice]przewodniczący – Radca Baruch Wolf Rozenthal

1. Referat wyżywienia ludności, ul. Zamenhofa 11, kierownik – Hirsz Rottenberg

2. Referat wychowania i oświaty, ul. Gęsia 33

3. Referat ścisłej opieki społecznej (prócz zdrowotnej), ul. Gęsia 33

Wydział VII. Gospodarczy

Przewodniczący – inż. Alfred Sztolcman, ul. Zamenhofa 19

1. Intendentura agend Rady Żydowskiej, ul. Zamenhofa 19

2. Referat Zamówień, ul. Zamenhofa 19

3. Referat Techniczno-Budowlany, ul. Zamenhofa 19

Wydział VIII. Usług Rzemieślniczych, ul. Gęsia 29

Przewodniczący – Radca Abram Wolfowicz

V[ice]przewodniczący – radca Boruch Wolf Rozenthal

Wydział IX. Pracy, ul. Leszno 84

Przewodniczący – radca Chil Rozen

Wydział X. Zaopatrywania, ul. Zamenhofa 19

Przewodniczący – Radca Abraham Gepner

Wydział XI. Poczty, ul. Zamenhofa 19

Przewodniczący – Radca Natan Grodzi[e]ński

Wydział XII. Nieruchomości

Przewodniczący – Radca Bolesław Rozensztat

1. Referat zarządu nieruchomości, ul. Gęsia 17/3-4

2. Referat zarządu urządzeniami użyteczności publicznej, ul. Gęsia 17/3-4

3. Administracja bloku Rady Żydowskiej, ul. Gęsia 17/3-4

Wydział XIII. Służby Porządkowej, ul. Ogrodowa 17

Przewodniczący – Radca Bernard Zundelewicz, tymczasowo – Radca Dr H[enryk] Glücksberg

Wydział XIV. Cmentarny, ul. Zamenhofa 19

Przewodniczący – Radca Zygmunt Hurwicz

Radca Ajzyk Ber Ekerman

Zastępca przewodniczącego – Jakub Kobryner 

1. Referat Cmentarny, ul. Zamenhofa 19

2. Referat Pogrzebowy, ul. Zamenhofa 19 (ARG, t. 12, 730-733)