Tuwie Borzykowski
Życiorys wojenny
Tuwie Borzykowski (1911 lub 1914 – 1959) urodził się w Łodzi, z zawodu
był krawcem. Od czasów młodości działał w Drorze. Gdy wybuchła wojna,
mieszkał w Radomsku, gdzie zorganizował konspiracyjne komórki organizacji i
prowadził bibliotekę (Folman-Raban 2000, 182). W 1940 r. na polecenie
kierownictwa Droru przyjechał do Warszawy i został wykładowcą na seminarium
Droru (wykładał historię ruchu robotniczego) (Folman-Raban 2000, 34; Cukierman
2020, 50). Pisywał do gazet organizacji, m.in. „Droru”. Swoje teksty
podpisywał jaki „R. Domski” (ARG, t. 19, XVI). Pisanie było dla niego ważne – w
trakcie niemieckiej obławy, uciekł z maszyną do pisania na strych (Folman-Raban 2000, 41).
W trakcie wielkiej
akcji likwidacyjnej przebywał na farmie na Czerniakowie, gdzie
pozostał do jej likwidacji pod koniec 1942 r. Należał do ŻOB. Brał
udział w akcji styczniowej jako członek Droru na ul. Zamenhofa.
W trakcie powstania
w getcie warszawskim walczył w getcie centralnym w grupie Josefa Farbera.
Brał udział w pierwszym starciu z Niemcami 19 kwietnia 1943 r. 9 maja
opuścił getto kanałami i szukał kontaktu z członkami podziemia po stronie
aryjskiej.
Potem
trafił do Łomianek wraz z większą grupą ocalałych bojowców, później ukrywał się
po stronie aryjskiej (Grupińska, 128; Folman-Raban 2000, 182). W ukryciu
spisał wspomnienia z powstania w getcie. Walczył w powstaniu warszawskim, po
jego upadku ukrywał się z grupą Żydów (m.in. Markiem Edelmanem) na
Żoliborzu w piwnicy willi przy ul. Promyka 43, skąd udało im się wydostać w
listopadzie 1944 r. przy pomocy lekarzy ze szpitala PCK (Bartoszewski, 2013,
212). Później udało mu się przedostać do Grodziska Mazowieckiego (Engelking,
Libionka, 262-264; Grupińska 2013, 131).
Po wojnie
Po wojnie
początkowo pozostał w Polsce, działał na rzecz odbudowy Droru – prowadził m.in.
seminarium na członków ruchu w Łodzi, współredagował gazetę „Nasze Słowo”
(Folman-Raban 2000, 117, 129). Wyemigrował do Izraela w 1949 r. Jeden ze
współzałożycieli Kibucu Bojowników Gett w Izraelu.
Autor
wspomnień Cwiszn falndike went (Wśród walących się murów) wydanej w jidysz w
Polsce w 1949 r. Jej nakład został skonfiskowany przez władze, a książka
ukazała się ponownie w Izraelu, a później po angielsku jako Between Tumbling
Walls (1972).
