Samuel Kapłan
Życiorys
Działacz Hanoar Hacijoni. Był członkiem
kierownictwa tej organizacji oraz komitetu koordynacyjnego organizacji
chalucowych.
Urodził się w spolonizowanej
rodzinie w Warszawie. Początkowo należał do Haszomer Hacair, potem do Haszomer Haleumi, a następnie do Hanoar Hacijoni, gdzie zajmował się
sprawami wychowania młodzieży w duchu organizacji, pisał broszury itp. Z zawodu
był technikiem dentystycznym. W getcie warszawskim Komenda Naczelna Honoar
Hacijoni miała siedzibę w jego mieszkaniu przy ul. Grzybowskiej 32, a następnie
przy ul. Leszno 29.
W trakcie wielkiej
akcji likwidacyjnej został wywieziony do Treblinki z żoną i dzieckiem. Emanuel
Ringelblum pisał o nim: „Kapłan, Długa 27, Lesz[no] 29 warsztaty
Materiały [do?] książki i kultury
Scementował grupę. W okresie największego niebezpieczeństwa leżał na Leszno
29. Był ofiarą dziecka” (ARG, t. 29, 436).
W
Treblince Kapłan został wybrany do pracy. Spotkał go tam Abram Krzepicki,
który tak opisywał to w swojej relacji:
„Drugie spotkanie miałem ze znanym przywódcą młodzieżowym
Samkiem Kapłanem, głową organizacji chalucowej w Polsce. Kiedy go spostrzegłem,
był on w bardzo złym stanie. Stał już boso, z butami w ręce, niedaleko od
studni, znajdującej się w okolicy ukraińskiego stanowiska strażniczego.
Pochylony całym ciałem w kierunku studni, ze zwieszoną głową, z
półprzymkniętymi oczami i otwartymi ustami, wyglądał, jakby wdychał zapach
wody. Obraz potwornego pragnienia i wycieńczenia. Żydowscy robotnicy musieli
tworzyć kordon wokół baraku-rozbieralni, aby mężczyźni z nowych transportów nie
mogli wymieszać się z robotnikami. Znalazłem się na placu, z tyłu za nami stało
kilku Ukraińców i esesmanów, którzy nas pilnowali. Bardzo chciałem podejść do
Kapłana, postarać się dla niego o coś do picia, ale znowu to samo – podejść do
niego znaczyło wymieszać się z tymi, których kierowano do kąpieli. Z tego,
czego się dowiedziałem, Kapłanowi odebrano żonę z przepięknym synkiem,
ulubieńcem całej organizacji i on sam poszedł za nimi na Umschlagplatz.
Być może ja również powinienem był wesprzeć przyjaciela i przewodnika w jego
ostatniej godzinie albo umrzeć razem z nim. Przyznaję jednak, że byłem na to za
słaby” (ARG, t. 13, 187–188).
Samek Kapłan zginął w obozie zagłady w Treblince.
