Hinda Keilson (Kelson)
Życiorys – przed 1939 r.
Hinda Keilson urodziła się w Szczuczynie. Jej rodzicami byli
Aleksander Zyskind i Chawa (Ewa) z domu Lewinson Kelsonowie (Keilsonowie).
Następnie razem z rodzicami przeprowadziła się do Płońska, gdzie urodziła się
jej siostra Debora zwana przez bliskich Dolą (1.12.1906 Płońsk – 1943 Otwock).
Od 1915 roku mieszkali w Warszawie przy ul. Granicznej 15/18. Tam z siostrą
uczyły się w Gimnazjum M. Tołwińskiej (Gimnazjum Państwowe im. Marii
Konopnickiej). W sierpniu 1920 roku podczas wojny polsko-bolszewickiej jako
abiturientka szkoły pracowała w szwalni szkolnej, gdzie szyła bieliznę dla
żołnierzy polskich. W 1921 roku została przyjęta na Wydział Lekarski
Uniwersytetu Warszawskiego. Podczas studiów w 1924 roku została przyjęta na
kurs letni języka francuskiego przy Uniwersytecie w Nancy we Francji. W 1927
roku ukończyła studia i otrzymała tytuł magistra medycyny ze specjalnością
pediatra. Pracowała w Sanatorium im. Władimira Medema w Miedzeszynie pod
Warszawą oraz jako lekarz zakładowy w Domu Sierot przy ul. Grzybowskiej 7 [AUW,
sygn. RP 20233 oraz sygn. RP 9543; Ciesielska, 2018, s. 456].
W trakcie wojny
Po wybuchu II wojny światowej
pracowała jako lekarz w szpitalu im.
Bersohnów i Baumanów na ul. Śliskiej, gdzie kierowała oddziałem wewnętrznym
i pracowała jako lekarz chorób wewnętrznych [Ciesielska, 2018, s. 186]. Poza
tym w ramach struktur Bundu wchodziła w skład Komitetu Sanatoryjnego
(kierownictwa placówki) oraz do Komisji Medycznej podziemnej Warszawskiej
Organizacji Bundu [Hertz, 1946, s. 331; In
di jorn, 1948, s. 331–332; Medem
Sanatorie, 1971, s. 68]. Pracując w szpitalu, miała dostęp do telefonu, dzięki czemu była kontaktem
pomiędzy Bundem działającym po aryjskiej
stronie Warszawy i w getcie warszawskim [In di jorn, 1948, s. 336]. Gdy szpital przeniósł się na ul. Gęsią
9, zamieszkała w nim razem z rodzicami [Blady Szwajgier, 2000, s. 197]. W
szpitalu przyjaźniła się z Henrykiem
Makowerem, któremu w dowód przyjaźni dała jedną porcję cyjanku dla jego
matki podczas trwania „kotła” na ul. Miłej jesienią 1942 roku [Makower, 2022,
s. 126].
Doktor Hela Keilson na początku 1943
roku przeszła na stronę „aryjską” i używała fałszywej tożsamości jako Janina Puławska. Według Leona Feinera
miała bardzo dobre kontakty z urzędnikami magistratu, co było niezbędne przy
fałszowaniu dokumentów i meldunków [Celemenski, 2000, s. 125]. W dniu 22
kwietnia 1943 roku została zabrana razem z Anką Feinmesser (siostrą Marysi Feinmesser) z kawiarni na ul.
Miodowej na Pawiak, skąd wywieziono ją jako „aryjkę” do KL Auschwitz [1943,
czerwiec 22, Warszawa – Sprawozdanie „A”, 2013, s. 749]. W związku z tym, że
została wysłana jako nie-Żydówka, działacze podziemnego Bundu mogli wysyłać jej
do obozu paczki i mieli z nią kontakt. W obozie pracowała jako lekarz. Przeżyła
wojnę i wyjechała do Szwecji. Zerwała wszelkie kontakty [Goldstein, 1961, s.
216; Blady-Szwajger, 2010, s. 41–42; Celemenski, 2000, s. 127; IPMS, sygn.
A.9.III.2a/27, k. 24].
Wojnę przeżyli po stronie „aryjskiej”
w Warszawie jej rodzice, ojciec Aleksander Zyskind Keilson jako Leon Małecki i
Chawa (Ewa) jako Kamila Janina Małecka [AŻIH, CKŻP WEiS, sygn. 303/V/425K bn
2395/128104, sygn. 303/V/425/K 6123/128103, sygn. 303/V/425/K 6118/129605].
