SZPICHLER Lejb
Życiorys
Lejb Szpichler był synem drukarza,
długoletniego działacza Związku Zawodowego Drukarzy. Lejbl został zecerem. Od
wczesnych lat związany był z Cukunftem, a także z Sekcją Młodzieżową przy
Związku Zawodowym Drukarzy, której został przewodniczącym. Był członkiem
Warszawskiego Komitetu Cukunftu oraz należał do komendantury bojówki
cukunftowskiej (Cukunft Szturm). Był też aktywny w kółku teatralnym działającym
przy Cukunfcie. Jego żoną była Chaja
Szpichler – długoletnia członkini Cukunftu. Mieli synka urodzonego około
1938 roku [AYIVO, RG 1400 M9/155].
W getcie
Po wybuchu II wojny światowej mieszkał na ul. Nowolipki 51/15. Na ten
adres otrzymał w getcie pomoc dla biednych Żydów w Polsce z Zurychu [AYIVO, RG 1400 M9/155; AŻIH, AJDC, 210/83: 30]. Pod tym
adresem mieszkał również Szmul Szpichler [AŻIH, AJDC, 210/161: 44]. W 1941 roku
razem z rodziną mieszkał na ul. Nowolipki 72/15. Na ten adres miał wystawiony
Ausweis i w maju 1941 roku otrzymał pomoc żywieniową z zagranicy [AŻIH, ŻSS,
211/70: 30; AŻIH, AJDC, 210/83: 60]. Natomiast na adres Nowolipki 51/15 w
październiku 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową od bundowców z zagranicy
[JLC, Box 45, file 7].
Podczas wojny należał do podziemnego
Warszawskiego Komitetu Cukunftu. Był jednym z przywódców, głównych i
najaktywniejszych członków młodzieżówki działającej w podziemiu [Doires bundistn: 394; In di jorn fun jidiszn churwn: 331].
Należał do grupy, której zadaniem było likwidowanie agentów niemieckich w
getcie. Latem 1942 roku został przywódcą jednej z bundowskich grup bojowych,
której był instruktorem [Edelman, 2015, 22]. Pracował poza gettem w fabryce
amunicji i dzięki temu podczas trwania wielkiej akcji za pieniądze ukrył swoje
jedyne dziecko u Polaka [Meed, 2003, 89; Peltel Miedzyrzecki, 1948, 91].
Dzięki dobremu wyglądowi – blond włosy i niebieskie
oczy przeszedł następnie z całą rodziną na aryjską stronę miasta. Jeszcze przed
powstaniem w getcie razem z żoną i synkiem ukrywali się u Polaka na ul. Grzybowskiej 29 – budynku, który
po likwidacji „małego getta” znalazł się po „aryjskiej” stronie Warszawy. W
związku z tym, że miał zagraniczny paszport i zarówno on jak i jego żona bardzo
chcieli wyjechać za granicę, gdyż wierzyli, że tylko w ten sposób się uratują –
przez „Hotel Polski” na ul. Długiej 29. Całą trójką razem ze szwagierką
siedzieli i czekali na swoją kolej [Peltel Miedzyrzecki, 1948, 232]. Zostali
zabrani na
Pawiak, następnie do
„Hotelu Polskiego” i stamtąd wywiezieni
do Hanoweru, gdzie zostali zabici kilka dni przed końcem wojny [Goldstein,
1961, 201–202; Celemenski, 2000, 186–188; Hertz, 1946, 569].
