WOJLAND MORDECHAJ

Życiorys

Mordechaj Wojland pochodził z biednej żydowskiej rodziny. Był synem Israela (kockiego chasyda) i Gitl Wojlandów. Kiedy miał 10 lat został sierotą. Nie mając żadnej pomocy i ochrony, zaczął zarabiać na życie pracując jako uczeń krawca. Nie wiemy kiedy przeniósł się do Warszawy.

Bardzo wcześnie wstąpił do Bundu. Należał też do Sekcji Młodzieżowej Warszawskiego Związku Zawodowego Odzieżowców. W latach 20-tych został powołany do Wojska Polskiego i wysłany do Wilna. Również tam w wolnych od służby chwilach zajmował się pracą w Cukunfcie. Nie zważając na konsekwencje, często przychodził na spotkania i posiedzenia organizacji w mundurze wojskowym, a także będąc tak ubranym werbował młodzież robotniczą do bundowskich organizacji. W 1927 roku powrócił do Warszawy i był wówczas jednym z najaktywniejszych działaczy Warszawskiego Związku Odzieżowców, a także został popularny wśród krawców.

W trakcie wojny

Podczas II wojny światowej działał w podziemnym Cukunfcie i Bundzie w getcie warszawskim. Należał do Rady Partyjnej i brał udział w posiedzeniach Partii. Był członkiem Centralnej Rady Związków Zawodowych jako przedstawiciel Związku Odzieżowców, a także członkiem „Kolektywu” w bundowskiej organizacji. Zarabiał na życie pracując w swoim zawodzie w warsztacie krawieckim stworzonym po wybuchu wojny przez ORT (pełna nazwa: Organizacja Rozwoju Twórczości Przemysłowej Rzemieślniczej i Rolniczej wśród Ludności Żydowskiej w Polsce) i Joint (pełna nazwa: American Jewish Joint Distribution Committee), którym też odpowiedzialnie kierował [In di jorn fun jidiszn churwn: 329–330; Hertz, 1946, Edelman, 2015, 35]. Mieszkał na ul. Nowolipie 38/49 i na ten adres otrzymywał pomoc z zagranicy [AYIVO, M9/155; AŻIH, AJDC, 210/83: 18, 31, 60]. Na ten adres w październiku 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową od bundowców z zagranicy [JLC, Box 45, file 7].

Podczas „Wielkiej Akcji” latem 1942 roku jego żona Lejcze Wojland i dwoje ich dzieci (według Goldsteina jedno miało wówczas 3 miesiące [Goldstein, 1961,135]) zostali wywiezieni do Treblinki II i tam zginęli. Mordechaj po „Akcji” pracował w szopie Schultza i dalej działał w konspiracji. Zginął w 1943 roku w getcie warszawskim.