PAW SZLAMA

Życiorys przedwojenny

Szlama Paw pochodził z pobożnej żydowskiej rodziny tkaczy z łódzkich Bałut, którzy do Łodzi przenieśli się z Węgrowa. Jego rodzice to Hersz i Etta z domu Majdenbaum. Miał troje rodzeństwa: Zofię Łaję (1905), Arona (1907) i Chaję (1913). Mieszkali w jednym pokoju w samym sercu żydowskiej biedoty Łodzi [AP Łódź, Akta miasta Łodzi]. Od najmłodszych lat związany był z socjalistami. W szkole należał do Cukunftu, gdzie dał się poznać jako świetny mówca, a następnie wstąpił do Bundu. Uczył się w szkole CISzO im. Władimira Medema w Łodzi. Po jej ukończeniu zaczął pracować jako czeladnik u krawca. Szybko stał się jednym z aktywniejszych związkowców w Łodzi – przez długie lata należał do kierownictwa Związku Iglarzy w Łodzi; a także do kierownictwa Związku Odzieżowców [Hertz, 1958, 422]. W tym czasie pracował też w bundowskich instytucjach kulturalnych. Przede wszystkim był aktywny w Cukunfcie i przez długie lata należał do Łódzkiego Komitetu Cukunftu, w tym przez ostatnie lata przed wojną – był jego przewodniczącym. Podczas VI ogólnokrajowego zjazdu Cukunftu w 1936 roku został wybrany do Centralnego Komitetu Cukunftu w Polsce [Hertz, 1981,125]. Od 1937 roku należał do Łódzkiego Komitetu Bundu. Podczas VI zjazdu Partii, który miał miejsce w lutym 1935 roku w Warszawie, został wybrany do Centralnego Komitetu Bundu.

Szlama Paw był dobrym bundowskim działaczem – praktykiem. Nie mając możliwości kontynuowania nauki – bardzo dużo osiągnął samokształcąc się. Studiował dzieła socjalistycznych teoretyków. Dzięki oczytaniu i przygotowaniu był jednym z najlepszych przywódców kółek i referentów. Dla niego obce był kompromisy i półśrodki. 

W trakcie wojny

Podczas II wojny światowej zamieszkał w Warszawie przy ul. Nowolipie 53/3. Na ten adres miał wystawiony Ausweis jak i w maju 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową z zagranicy [AŻIH, ŻSS, 211/70: 29; AYIVO, RG 1400 M9/155]. Na ten adres również w październiku 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową od bundowców z zagranicy [JLC Box 45, file 7].

Według Jakowa Celemenskiego – razem z żoną Gutą Morgentaler-Paw – Szlomo mieszkał na ul. Nowolipie pod numerem 48 [Celemenski, 2000, 95]. W getcie kontynuował pracę wśród młodzieży i dalej kierował grupami młodzieżowymi. Wszedł w skład podziemnego CK Cukunftu, był członkiem redakcji nielegalnego pisma młodzieżowego „Jugnt Sztime”, a także należał do Kolektywu jako przedstawiciel Łódzkiego Komitetu [In di jorn fun jidiszn churwn: 330]. Pisał artykuły do podziemnej prasy. Był również aktywny w podziemnym Bundzie – należał do Rady Partyjnej [Edelman, 2015, 35]. Brał udział w akcjach przeciwko niemieckiemu okupantowi.

Podczas wielkiej akcji do Treblinki II została wywieziona żona Pawa. Od tego momentu według Fejgele Peltel (po wojnie jako Władka Meed) „stał się ponurym odludkiem. Aż żal było patrzeć na jego smutek i rezygnację” [Meed, 2003, 72]. Podczas „kotła” na ul. Miłej nie miał karty pracy, którą na szczęście zdobył w ostatnim momencie, dzięki czemu podczas selekcji Podczas II wojny światowej zamieszkał w Warszawie przy ul. Nowolipie 53/3. Na ten adres miał wystawiony Ausweis jak i w maju 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową z zagranicy [AŻIH, ŻSS, 211/70: 29; AYIVO, RG 1400 M9/155]. Na ten adres również w październiku 1941 roku otrzymał paczkę żywieniową od bundowców z zagranicy [JLC Box 45, file 7].

Według Jakowa Celemenskiego – razem z żoną Gutą Morgentaler-Paw – Szlomo mieszkał na ul. Nowolipie pod numerem 48 [Celemenski, 2000, 95]. W getcie kontynuował pracę wśród młodzieży i dalej kierował grupami młodzieżowymi. Wszedł w skład podziemnego CK Cukunftu, był członkiem redakcji nielegalnego pisma młodzieżowego „Jugnt Sztime”, a także należał do Kolektywu jako przedstawiciel Łódzkiego Komitetu [In di jorn fun jidiszn churwn: 330]. Pisał artykuły do podziemnej prasy. Był również aktywny w podziemnym Bundzie – należał do Rady Partyjnej [Edelman, 2015, 35]. Brał udział w akcjach przeciwko niemieckiemu okupantowi.