Aron Koniński

Przed wojną

Aron Koniński był na długo przed wojną aktywnym działaczem społecznym w Warszawie. Pracował jako nauczyciel, był członkiem Związku Zawodowego Nauczycieli Żydowskich Szkół Średnich i Powszechnych w Polsce oraz Żydowskiego Związku Szkolnego i Kulturalnego (Szul- un Kulturfarband, Szul-kult), który prowadził prywatne szkoły z językami jidysz i hebrajskim. Prawdopodobnie było to związane z jego działalnością w partii Poalej Syjon Prawica (ARG, t. 29a, 240). Ponadto w latach 1938-1939 r. zasiadał w zarządzie Komitetu Ognisk, Kolonii i Półkolonii przy oddziale CENTOS-u w Warszawie. („Nasz Przegląd” 106/38, 15; 180/39, 10). Według Ringelbluma Koniński był przez wiele lat kierownikiem bursy dla młodzieży, nie ustalono jednak której.

Według przekazu Adolfa Bermana, Koniński był szwagrem Emanuela Ringelbluma (Berman 1980, 197).

Przed wojną Koniński pracował również w JEAS-ie. Prowadził Dom Emigranta Żydowskiego im. Abrahaman Podliszewskiego przy ul. Mylnej 18 w Warszawie. W 1938 r. Dom Emigranta przyjął znaczną liczbę Żydów obywateli Polski wypędzonych z Niemiec. Koniński sprawował nad nimi opiekę jako kierownik placówki (ARG, t. 29a, 239).

Kierownik domu sierot w getcie

We wrześniu 1939 r. Dom Emigranta został zbombardowany i zginęło 30 jego mieszkańców. Koniński ocalał. Pozostali uchodźcy zostali przeniesieni na prowincję. Koniński otrzymał z CENTOS-u zadanie zorganizowania w budynku na Mylnej 18 sierocińca dla dziewcząt w wieku 7-15 lat ze zniszczonych internatów warszawskich przy ul. Zamenhofa 5 i pl. Grzybowskim 7 („Eszel”). W bardzo trudnych warunkach, dzięki dotacjom Jointu udało mu się doprowadzić budynek do znośnego stanu, a dzieci zgromadzić, ubrać i odżywić. (ARG, t. 33, 220). Niemniej już w lipcu 1940 r. Koniński stał się jednym z inicjatorów listu otwartego skierowanego do Jointu i ŻSS-KK, w którym kierownicy sierocińców opisywali fatalne warunki w nich panujące i żądali zwiększenia subwencji (ARG. t. 27, 944).

Sierociniec na Mylnej uchodził w getcie za bardzo dobrze prowadzony. Ringelblum pisał: „Nowy dziecięcy internat Centosu był jednym z najlepszych, panowały tam porządek, czystość i dyscyplina. Dzieci czuły się przy Mylnej jak u siebie w domu. Panowały idealne stosunki między kierownikiem Konińskim, ciałem pedagogicznym a dziećmi. Kierowanie internatem dziecięcym w okresie okupacji niemieckiej należało do rzeczy trudnych. Centrala nie zawsze była w stanie zaopatrzyć wszystkie zakłady w niezbędne produkty. […] W internacie Konińskiego nigdy jednak nie zabrakło produktów dzięki doskonałej organizacji i zarządzaniu w zakładzie. Konińskiemu udało się też przy ciągnąć do pomocy na rzecz internatu wielu działaczy i przyjaciół, którzy wspierali go specjalnymi dobrowolnymi podatkami.” (ARG, t. 29a, 240) Nawet surowy inspektor ŻKOM (Żydowskiego Komitetu Opiekuńczego Miejskiego) Józef Szalman odnotował po drobiazgowej kontroli internatu w marcu 1942 r.: „Lustracja stwierdziła: a) dobry wygląd dzieci, co należy uważać za poważne osiągnięcie Internatu, b) czynnie pracujący Patronat, c) energiczne kierownictwo.” (ARG. t. 27, 985).

Aron Koniński zginął w Treblince razem z żoną i ponad setką dzieci internatu Mylna 18. Według przekazu Abrahama Lewina, sierociniec ten został deportowany 8 sierpnia 1942 r. (Lewin 2016, 187).