„Przedwiośnie”
Działalność
„Przedwiośnie” – konspiracyjny tygodnik o profilu polityczno-informacyjnym wydawany przez Haszomer Hacair po polsku, adresowany do szerokiego grona czytelników. Tytuł nawiązywał do powieści Stefana Żeromskiego. Gazeta prawdopodobnie stanowiła kontynuację „Jutrzni” – pisma o podobnym profilu, której wydawania zaprzestano po 18 kwietnia 1942 r. Pierwszy numer „Przedwiośnia” pochodzi z 2 a ostatni z 31 maja 1942 r.
Znakiem rozpoznawczym pisma była jego winieta ze starannie opracowanym i powielanym w kolejnych edycjach paskiem tytułowym (zawierającym informacje o dacie i numerze wydania oraz jego cenie). „Przedwiośnie” miało ustaloną objętość (wyjąwszy siedmiostronicowy numer 14, wszystkie pozostałe miały po 6 stron) i strukturę. Do stałych rubryk należały „Na frontach”, „Wiadomości polityczne i komentarze”, „Front walki podziemnej”, „Odcinek żydowski” („Na froncie żydowskim”), „Na ziemiach polskich” („Na odcinku polskim”).
Począwszy od 13. numeru (a być może i 12., który nie ocalał) „Przedwiośnie” pod winietą, w ramce, pośrodku strony drukowało rodzaj „wstępniaka” – kilkuzdaniowy opis sytuacji, w którym starano się wyjaśnić znaczenie wydarzeń bieżących. Winieta z ramką zajmowały mniej więcej połowę strony, poniżej umieszczano teksty należące już do rubryki „Na frontach”. Wykorzystywała ona w dużej mierze wiadomości z prowadzonego przez członków Haszomer Hacair nasłuchu radiowego, publikowane w biuletynach zatytułowanych „Wiadomości i komunikaty” (ARG, t. 22, 52-315). Zdarzało się, że „Przedwiośnie” dosłownie cytowało tę publikację. Obficie czerpano również z wiadomości o losie Żydów w okupowanej Polsce publikowanych na łamach „Biuletynów Oneg Szabat” (ARG, t. 11, 206-257).
Jak wynika z porównania z „Wiadomościami i komunikatami”, numery 11 oraz 15 „Przedwiośnia” są nieznacznie antydatowane – oba odwołują się do wydarzeń, o których informacje podano w radiu w dniu, który jest datą publikacji tego numeru gazety (nr 11 gazetki - pierwszy zachowany - datowany jest na 2 maja, a wiadomości w nim podane pochodzą z nasłuchów z nocy 2 na 3 maja, z kolei nr 15 „Przedwiośnia” datowany na 31 maja - opiera się na nasłuchach z tego dnia). Można z tego wnosić, że osoby prowadzące nasłuch, przede wszystkim Szmuel Bresław, najprawdopodobniej brały udział także w redagowaniu „Przedwiośnia”.
Gazetkę przygotowywał do druku najpewniej ten sam lub podobny skład redakcyjny, który wcześniej pracował nad edycją „Jutrzni”, a później – „Ojfbrojzu” i „Zarzewia”.
Pismo finansowane było najpewniej z zasobów Haszomer Hacair. Na działalność gazetki przeznaczano także dochody z jego sprzedaży – numer kosztował 1 zł.
„Przedwiośnie” drukowano na powielaczu, prawdopodobnie korzystając z urządzenia, które znajdowało się przy ul. Nalewki 23 - nie można wykluczyć, że Haszomer Hacair używał powielacza Gordonii, w jej kibucu mieszczącym się także przy ul. Nalewki 23 (Eck, 1948); odbijano je na grubym, bibułowym papierze, po jednej stronie kartki., na grubym, bibułowym papierze, po jednej stronie kartki. Żywa pagina w górnym marginesie kolejnych kart gazety zawierała jej tytuł, na marginesie dolnym natomiast drukowano numer strony. Teksty rozmieszczano na stronie z zachowaniem wąskich marginesów i małego tylko światła między kolejnymi wierszami. Przyjęte przez redaktorów rozwiązania edytorskie stosowano konsekwentnie: kolejne publikacje rozdzielano przy użyciu podwójnej interlinii, wszystkie tytuły zapisywano kapitalikami i podkreślano, tytuły kolumn oraz tekstów programowych – rozstrzelonym drukiem. Treści szczególnie istotne z punktu widzenia redaktorów wybijano posługując się rozstrzelonym drukiem.
W zasobach ARG zachowały się 4 numery pisma: z 2, 17, 24 i 31 maja 1942 r.; wszystkie są czytelne i kompletne.
