Instytut Chemiczno-Bakteriologiczny
Instytut Chemiczno-Bakteriologiczny
Pomysł Instytutu Chemiczno-Bakteriologicznego powstał w pierwszych tygodniach 1940 r. Jego inicjatorką była dr Sara Syrkin-Binsztejnowa, przewodnicząca Wydziału Zdrowia Rady Żydowskiej. Projekt organizacyjny tej instytucji został opracowany przez Wydział Zdrowia oraz Wydział Przemysłowo-Handlowy Rady Żydowskiej w lutym 1941 roku. W tym miesiącu doszło także do formalnego zatwierdzenia Instytutu, który z powodów kłopotów organizacyjnych rozpoczął swoją działalność dopiero w czerwcu 1941 r. (ARG 12, 592)
Siedziba Instytutu mieściła się w czterech pokojach na pierwszym piętrze kamienicy przy ul. Pańskiej 34(budynek Ubezpieczalni Społecznej). Wyposażenie pochodziło ze zbiórki przeprowadzonej przez gminne wydziały, a stoły i stołki laboratoryjne przekazała Instytutowi kierowniczka mieszczącej się w tym samym budynku Szkoły Pielęgniarstwa – Luba Blum Bielicka.
Kierownictwo Instytutu powierzono prof. Mieczysławowi Centnerszwerowi. Szefami działów zostali: chemicznego – dr Eugeniusz Ritt, bakteriologicznego – dr Bronisława Fejgin. Ciałem doradczo-kierowniczym była Rada Instytutu, w której oprócz jego kierownictwa zasiadali także przedstawiciele Wydziału Zdrowia, Wydziału Przemysłowo-Handlowego oraz Zakładu Zaopatrywania.
Zadaniem Instytutu było „badanie artykułów żywnościowych oraz [przeprowadzanie] badań specjalnych w związku z akcją przeciwepidemiczną” (Czerniaków, 2012, 620). W praktyce Instytut pełnił rolę usługową dwojakiego rodzaju. Po pierwsze analizował próbki żywności znajdującej się w getcie, by ocenić jej przydatność do spożycia (i ewentualną szkodliwość dla zdrowia mieszkańców). Po drugie – Instytut dokonywał analiz nadsyłanych próbek płynów ustrojowych pod kątem zakażenia tyfusem plamistym i durem brzusznym oraz oceniał jakość szczepionek przeciwtyfusowych. Badania przeprowadzane były na zlecenie Wydziałów Rady Żydowskiej oraz sporadycznie na prośbę osób prywatnych. Za badania komercyjne Instytut pobierał pełną opłatę, za urzędowe - opłatę ulgową.
Jak dowiadujemy się z jedynego zachowanego sprawozdania Instytutu Chemiczno-Bakteriologicznego w okresie od 7 lipca do 31 grudnia 1941 zbadano 86 próbek chleba i 46 próbek mąki, z czego zakwestionowano 47 prób chleba i 17 prób mąki. Badania wykazały fałszowanie chleba talkiem (jego zawartość w produktach dochodziła do 15%), kredą i magnezją oraz zanieczyszczanie go kąkolicą, plewami i strąkami. Badano także inne produkty żywnościowe (marmolada, miód, cukierki, mięso, olej, cukier, zacierki, mleko), z których zakwestionowano aż 33,3% próbek, wykazując ich niepełnowartościowość. W sprawozdawanym okresie Instytut dokonał także badania 308 prób krwi na odczyn Widala (diagnostyka duru brzusznego) oraz 311 prób krwi na odczyn Weil-Felixa (diagnostyka tyfusu plamistego). Przebadano także między innymi 1021 szczepionek.
Instytut zmagał się z wieloma problemami, między innymi ze słabym dopływem gazu oraz przerwami w dostawie prądu, co częstokroć uniemożliwiało pracę. 11 lutego 1942 r. Instytut odwiedził Adam Czerniaków, który następnie zasilił kasę instytucji 5 tysiącami złotych oraz zarządził zbiórkę fachowej literatury do biblioteki Instytutu (Czerniaków, 1983, 251).
Z powodu licznych problemów organizacyjno-bytowych działalność Instytutu Chemiczno-Bakteriologicznego nie mogła prawdopodobnie rozwinąć się na szerszą skalę (brak dokumentów potwierdzających to przypuszczenie).
