Abraham Gepner

Życiorys

Abraham Gepner urodził się 28 czerwca 1872 roku w Warszawie, w rodzinie ortodoksyjnej. Otrzymał zarówno tradycyjne wykształcenie religijne, jak i świeckie (absolwent warszawskiej szkoły realnej). Zaczynał karierę jako praktykant w sklepie żelaznym Eliezera Prywesa przy pl. Grzybowskim 10, ale od 1905 roku działał już samodzielnie jako handlarz artykułami metalowymi (początkowo w spółce z Zygmuntem Kornblutem). Szybko zdobył fortunę dzięki sprzedaży półfabrykatów metalowych (w tym ołowiu, cynku, cyny, miedzi i innych metali) na obszarze całej Rosji (głównym odbiorcą jego asortymentu były koleje rosyjskie). Jeszcze przed I wojną światową firma Gepnera wyrosła na największe przedsiębiorstwo tej branży w kraju, w okresie międzywojennym funkcjonując pod nazwą „A. Gepner”. Już wtedy jej właściciel był działaczem charytatywnym i samorządowym (organizował żydowskie stowarzyszenia kupców).  W latach 20-tych był już szeroko znanym społecznikiem i radnym miasta Warszawy, a także działaczem Centrali Związków Kupców (od 1935 r. został jej prezesem) oraz wiceprezesem warszawskiej Izby Przemysłowo-Handlowej. We wrześniu 1939 r. wraz ze Szmulem Zygielbojmem reprezentował społeczność żydowską w komitecie obrony miasta. W październiku 1939 r. znalazł się na liście zakładników – osobistości miasta, stworzonej przez Niemców jako gwarancja spokoju podczas defilady w Alejach Ujazdowskich z udziałem Hitlera. W getcie objął stanowisko funkcję przewodniczącego Rady Gospodarczej i kierownika Zakładu Zaopatrywania (od grudnia 1940 roku). Rozwijał działalność charytatywną, m. in. stworzył i patronował internatowi „Dobra Wola” przy ul. Dzielnej 61, przeznaczonemu dla 400 dzieci (ARG, t. 27, 986).Miał stałe kontakty z gettową konspiracją (m. in. Cywią Lubetkin), pomagał finansowo Żydowskiej Organizacji Bojowej (Urynowicz, 2006). Według świadków Gepner miał możliwość wyjścia z getta i ukrywania się po stronie aryjskiej, jednak konsekwentnie odmawiał opuszczenia współbraci (Galewicz, 1966).W czasie kotła Gepner odmówił rozdzielania „numerów życia” wśród pracowników Zakładu Zaopatrywania. Wspominał Jan Galewicz: „[Gepner] nie chciał brać bezpośredniego udziału w decyzji rozdziału numerów dla pracowników Z.Z. Decyzje podejmowała grupa dyrektorów bez jego udziału. Było to ponad jego siły. Na to był zbyt czysty, na to nie pozwalało jego sumienie. Pomimo siły woli, pomimo, że nigdy nie uciekał od podejmowania decyzji bez względu na jej tragizm i wagę - tym razem odmówił. Nie był zdolny do wydawania wyroków. Nie chciał do tego przykładać ręki.” (Galewicz, 1966).W czasie powstania w getcie ukrywał się z żoną Stefanią (1878–1943) w bunkrze w magazynach żywnościowych przy ul. Franciszkańskiej 30. Gepnerowie zostali wyprowadzony przez Niemców z bunkra, po czym zastrzeleni na rogu ulic Gęsiej i Zamenhofa. Ich symboliczny grób znajduje się na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 10, rząd 6).W 2006 roku zostało opublikowanych sześć listów napisanych przez Gepnera w warszawskim getcie i wysłanych do córki Anieli, jej męża Lucjana oraz dwojga ich dzieci, którzy przebywali za granicą (Urynowicz, 2006).