parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

Glücksberg Natan (Nataniel, Nicolas, Mikołaj) [Majer Michał Manli]

Glücksberg Natan (Nataniel, Nicolas, Mikołaj) [Majer Michał Manli]

(1780 Poznań? – 1831 Warszawa) – najbardziej liczący się wydawca i księgarz warszawski na pocz. XIX w., kupiec, obywatel miasta Warszawy, właściciel drukarni; syn przybyłego z Niemiec Emanuela Majera; brat Jana Jakuba G.; stryj MichałaMaksymiliana G.; ojciec m.in.: Krystiana Teofila G. (1796 [1798] – 1876), Henryka Emanuela G. (1802–1870), Augusta Emanuela G. ([ok. 1801] 1804–1881?), Gustawa Leona G. (1807 – ok. 1870). Po śmierci brata, Lewina G. (1765–1804), odziedziczył wypożyczalnię książek w Warszawie (ogłosił 7 jej katalogów); w 1809 otworzył księgarnię (ogłosił 24 jej katalogi). W 1817 uzyskał zaszczytny tytuł księgarza i typografa Uniwersytetu Królewskiego w Warszawie. Uruchomił własną nowoczes. drukarnię (1819), przy której powstała pierwsza pol. odlewnia czcionek (1827), którą następnie (w 1830) przekazał synowi – Augustowi Emanuelowi. Był promotorem wielu nowinek technicznych w dziedzinie typografii, a także płacenia wysokich honorariów autorskich. Jego publikacje (ponad 220 pozycji, w tym przeszło 100 z polskiej literatury pięknej) wyróżniały się wysokim poziomem edytorskim, często też sprzedawano je poniżej kosztów własnych. Od 1818 posiadał przedsiębiorstwo wydawnicze (księgarnię, drukarnię i gisernię) przy Liceum Wołyńskim w Krzemieńcu, prowadzone w 1818–1827 przez jego synów – Krystiana Teofila, a potem Gustawa Leona. G. był zwolennikiem asymilacji (aż do śmierci pozostał jednak wierny judaizmowi; wszyscy jego synowie, już w 1828, a potem jedna z córek, zmienili wyznanie na ewangelicko-reformowane), występował jako rzecznik emancypacji Żydów. W 1809, jako jeden z dwunastu najzamożniejszych obywateli żydowskich Królestwa Polskiego, zwrócił się z prośbą do Księcia Warszawskiego o nadanie im praw obywatelskich i politycznych; prośbę tę powtórzył w 1815, składając petycję na ręce księcia Adama Czartoryskiego i cara Aleksandra I, oraz w 1818 i 1820 (jego wystąpienia, podobnie jak i innych przedstawicieli żydowskiej burżuazji warszawskiej, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów; jednak w 1818 otrzymał niezwykle rzadko udzielany przywilej monarszy nabywania wszelkich nieruchomości we wszystkich miastach Królestwa; prawo to było dziedziczne, przechodziło jednak tylko na męskich potomków). G. był członkiem warszawskiego Dozoru Bóżniczego (1821), a także loży masońskiej Bouclier du Nord w Warszawie (od 1812). Pochowany został na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej. Po jego śmierci, całe przedsiębiorstwo uległo rozproszeniu. Syn Krystian Teofil, mianowany został księgarzem i typografem Cesarskiego Uniwersytetu w Wilnie (1828), a następnie kilku innych uczelni i instytucji edukacyjnych na Kresach Wschodnich, prowadził drukarnie i księgarnie w Wilnie i Kijowie. Wydał wiele wartościowych dzieł oraz ogłosił 10 katalogów księgarskich i 6 wydawniczych. Drugi z synów – Henryk Emanuel – był tłumaczem i publicystą. Ukończył Liceum w Krzemieńcu i prawo na uniwersytecie wileńskim. Pracował jako urzędnik w Wilnie i w Warszawie; był redaktorem „Gazety Rządowej” (1841). Poza kilkoma własnymi pracami, opublikował wiele powieści francuskich i angielskich, w przekładzie na język polski. Pod koniec życia pracował nad wydaniem dzieł J. Kochanowskiego i Dworzanina Ł. Górnickiego. Trzeci z synów G. – August Emanuel – przejął odlewnię czcionek ojca, założył księgarnię (ok. 1831); prowadził też działalność wydawniczą (od 1832; wydał ok. 40 pozycji, w tym edycje dzieł Jana – [t. 1–7, 1837–1839] i Jędrzeja [t. 1–6, 1840] Śniadeckich). W 1835 – wspólnie z bratem Krystianem Teofilem – podjął wydawanie Encyklopedii powszechnej (wkrótce zaniechane z powodu braku prenumeratorów). Działalność księgarsko-wydawniczą porzucił w 1846. Najmłodszy syn G. – Gustaw Leon – prowadził księgarnię nakładową w Warszawie (od 1839). Wydał 39 pozycji z literatury pięknej, historii, religii i innych (w tym wydanie encyklopedyczno-biograficzne i dla dzieci [seria: Biblioteczka dla dobrych dzieci]) oraz opublikował trzy katalogi firmy. Był także znanym numizmatykiem. Ok. 1863 zlikwidował przedsiębiorstwo i osiadł na wsi.

Encyklopedia Getta Warszawy

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]