parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

rewizjoniści (Rewizjoniści)

rewizjoniści (Rewizjoniści)

zw. też Syjonistami-Rewizjonistami (jid. Cijonistn-Rewizjonistn) albo Syjonistami-Aktywistami (jid. Cijonistn-Aktiwistn); właśc. Nowa Organizacja Syjonistyczna, nosząca wcześniej również nazwy: Organizacja Syjonistów-Rewizjonistów w Polsce (Brit ha-Zohar), Związek Syjonistów-Rewizjonistów; Związek Syjonistów-Aktywistów – prawicowy odłam w ruchu syjon., którego twórcą i wieloletnim przywódcą był W. Żabotyński. R. wyodrębnili się ze Światowej Organizacji Syjonistycznej (ŚOS) w maju 1925, pozostając początkowo jej integralną częścią. We wrześniu 1931, na posiedzeniu Egzekutywy Związku R. w Calais, powzięto uchwałę o przekształceniu Związku w niezależną i jednolitą organizację; został utworzony Związek Syjonistów-Rewizjonistów. Choć większość r. pozostała w ŚOS, tworzyli oni odrębną federację i prowadzili własną politykę wobec władz mandatowych. Odwoływali się do idei, sformułowanych przez T. Herzla; szczególnie do traktowania syjonizmu jako ruchu politycznego. Wychodzili z założenia, że tylko stworzenie państwa żydowskiego po obu stronach Jordanu, z żydowską większością, umożliwi realizację haseł syjonistycznych. Oskarżali Wlk. Brytanię o politykę sprzeczną z zasadami mandatu i deklaracji Balfoura. W sierpniu 1932 V Światowy Zjazd Rewizjonistów w Wiedniu ratyfikował uchwały z Calais. W Polsce pierwsze koła r. powstały w 1925, m.in. w Warszawie i Wilnie. Rok później odbyła się pierwsza konferencja ruchu. W 1931 Zjazd Rewizjonistów ratyfikował uchwały z Calais. Utworzono trzy centralne komitety z jednolitą Radą Naczelną; Żabotyński opowiadał się za wystąpieniem większości r. ze ŚOS, czemu sprzeciwiał się m.in. M. Grossman i grono związanych z nim osób. 20 III 1933, na konferencji Rady Partyjnej Światowego Związku Rewizjonistów w Katowicach, Żabotyński sformułował żądanie, by r. podlegali dyscyplinie partyjnej Związku Rewizjonistów, a dopiero w drugiej kolejności – ŚOS. Kiedy Rada nie uchwaliła tej rezolucji, Żabotyński rozwiązał centralne komitety i ustanowił w ich miejsce komisarzy. W 1935, w drodze plebiscytu, r. poparli stanowisko Żabotyńskiego i opowiedzieli się za opuszczeniem ŚOS oraz utworzeniem własnej organizacji. We wrześniu 1935, w Wiedniu, zebrała się konferencja założycielska Nowej Organizacji Syjonistycznej, powołując Żabotyńskiego na swego prezydenta. W latach 30. istniały więc dwa Związki Rewizjonistów – Żabotyńskiego i tzw. grossmanistów. W 1936 r. utworzyli Nową Organizację Syjonistyczną w Polsce (NOSwP) i powołali tymczasowe władze partyjne (Komisariat i jego Prezydium). Mimo podziału, wpływy r. w Polsce w 2. połowie lat 30. szybko rosły; wydawano własną prasę. Z NOSwP związane były organizacje: młodzieżowa ( Brit Trumpeldor), byłych wojskowych (Brit he-Chaj(j)al) i kobieca (Brit Naszim Leumij(j)ot). R. mieli największe wpływy w województwach centralnych i płn.-wschodnich. W polityce krajowej współpracowali przede wszystkim z frakcją Et Liwnot oraz z Mizrachi. NOSwP opowiadała się za szybką ewakuacją Żydów z Europy Środkowej i Wschodniej, na drodze porozumienia z poszczególnymi rządami ( plan ewakuacji). W 1938 przygotowano nawet program przyjęcia w Palestynie 1,5 tys. Żydów europejskich. W 1939 Żabotyński wezwał do zawieszenia walki z Wielką Brytanią na czas trwania wojny i skoncentrowania wysiłków na pokonaniu Niemiec, oraz do stworzenia żydowskich oddziałów wojskowych i żydowskiej reprezentacji na przyszłą konferencję pokojową. Podczas wojny r. działali nielegalnie, m.in. wydawali prasę w getcie warszawskim, gdzie stworzyli własną organizację zbrojną – Żydowski Związek Wojskowy. Pod koniec 1945 r. podjęli nieudaną próbę legalizacji swej działalności, jako Związek Żołnierzy Żydów Uczestników Walki z Faszyzmem. Dalszą pracę prowadzili nielegalnie, w ramach zarejestrowanych partii: Ichud, Mizrachi, Aguda. Liczni działacze brichy także wywodzili się spośród dawnych r. Na Zlocie Zdemobilizowanych Żołnierzy, zorganizowanym w sierpniu 1946, pod patronatem Ichudu, powołano do życia sekcję Maawak, która stała się komendą nacz. r.; oficjalnie liczyła ona 300 członków; współpracowało z nią ok. 1,5 tys. osób. Przewodniczącym sekcji był Izaak Nejter, sekretarzem generalnym – Henryk Zussman. R. uczestniczyli w organizowaniu emigracji Żydów z Polski, uważając że jedynie w Palestynie jest ich miejsce. Opowiadali się za utworzeniem państwa żydowskiego drogą walki zbrojnej. W 1946 r. powrócili do ŚOS. W Izraelu dwóch reprezentantów r. podpisało Deklarację Niepodległości, choć nie weszli oni w skład rządu tymczasowego. R. związani z organizacją wojsk. Irgun Cwai Leumi, założyli partię Cherut (hebr., Wolność; właśc. Tnuat ha-Cherut = Ruch Wolnościowy), która zdobyła miejsca w I Knesecie. W 1950 w diasporze utworzyli nowy związek, dla którego centralę stanowiła właśnie ta partia w Izraelu. Od 1973 do chwili obecnej, idee rewizjonistyczne są na arenie politycznej reprezentowane przez partię Likud.

Encyklopedia Getta Warszawy

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]