Tobiadzi

Tobiadzi

wpływowa rodzina w starożytnej Palestynie. Po raz pierwszy Tobiasz występuje na kartach Biblii jako nieprzychylny Nehemiaszowi Am(m)onita, któremu udało się założyć placówkę handlową na terenie Świątyni Jerozolimskiej (V w. p.n.e.). O pewnym Tobiaszu wspominają też papirusy hellenistyczno-egipskie z poł. III w. p.n.e., oraz Józef Flawiusz. Ożeniony z siostrą arcykapłana Oniasza II, Tobiasz był poddanym Ptolemeusza II, króla Egiptu (a zarazem władcy Palestyny); mieszkał w warowni w kraju Ammonitów (istnieją ślady twierdzy na wschód od Jerycha w Zajordanii); dowodził konnicą; był zwolennikiem kultury helleńskiej. Pozostawał w dobrych stosunkach z monarchą i jego urzędnikami; miał wielkie wpływy w Jerozolimie; zajmował się handlem. Syn Tobiasza, Józef, współczesny Ptolemeuszowi III, był dzierżawcą podatków, płaconych przez Palestynę Ptolemeuszom, a zarazem administratorem zajmującym się również sprawami politycznymi kraju. Odsunął Oniasza II od władzy, ograniczając jego funkcję jedynie do spraw związanych ze sprawowaniem kultu świątynnego. Hirkan Tobiada, syn Józefa, pozostał stronnikiem rodziny Ptolemeuszy; wszedł w konflikt ze swymi siedmioma przyrodnimi braćmi, opowiadającymi się za Seleucydami; został wyniesiony do godności zwierzchnika gminy żydowskiej. Wypadki polityczne sprawiły, że bracia Hirkana przejęli zarząd administracyjny (a więc władzę) w Jerozolimie, a Hirkan pozostał w swej twierdzy w ziemi ammonickiej. Udało mu się przeciągnąć na swą stronę arcykapłana Szymona II, syna Oniasza II (por. Szymon Sprawiedliwy), a potem syna Szymona II – Oniasza III, który ok. 173 p.n.e. wypędził z Jerozolimy braci Hirkana. Hirkan zdeponował u niego w skarbcu świątynnym znaczne sumy. Kiedy na tron wstąpił Antioch IV Epifanes, godność arcykapłana powierzył bratu Oniasza III, Jazonowi, przychylnemu Seleucydom. Po trzech latach monarcha ustanowił arcykapłanem Menelaosa, a Jazon schronił się u Hirkana. Na wieść o śmierci Epifanesa podczas wyprawy na Egipt (168 p.n.e.), Jazon powrócił do Jerozolimy i zemścił się na zwolennikach Menelaosa. Po powrocie Epifanesa musiał jednak ratować się ucieczką; stronnictwo Ptolemeuszy zostało rozgromione, a Hirkan ostatecznie pokonany (po 168/167 p.n.e.). Istnieje pogląd, że Hirkan był efraimickim (por. Efraim) Mesjaszem z rodu Józefa, który – zgodnie z przepowiednią zawartą w TB ( Suka 52 a) – miał przybyć przed Mesjaszem z rodu Dawida (który dokona dzieła wyzwolenia Izraela). Inni T. (przyrodni bracia Hirkana), po umocnieniu się władzy Antiocha IV Epifanesa, utracili swe pozycje polityczne, stając się zwykłymi poddanymi, bez żadnych wpływów, a zatem i bez przywilejów.