parochet

parochet (hebr.; jid. porojches) – w synagodze bogato zdobiona zasłona na aron (ha-)kodesz. Geneza zwyczaju zawieszania p. sięga czasów biblijnych i odwołuje się do nakazów Bożych, odnoszących się do urządzenia Pierwszego Przybytku. Używany współcześnie p. jest odpowiednikiem zasłony, która w Namiocie Spotkania (a potem w Świątyni Jerozolimskiej), oddzielała miejsce Święte (hebr. Kodesz) od Najświętszego ( Święte Świętych), gdzie stała Arka Przymierza (Wj 26,31-34; 2 Krn 3,14). Kryła ona przed oczyma [więcej...]

Polski Słownik Judaistyczny - wersja Beta

Szanowni Państwo!

Udostępniliśmy Polski Słownik Judaistyczny w Portalu Delet.

Jest to wersja testowa (beta), w związku z czym na stronie mogą pojawić się błędy.

Zachęcamy do korzystania.

 

Cukunft

Cukunft (jid., Przyszłość), właśc. Jugent(Jugnt) -Bund „„Cukunft” (jid., Związek Młodzieżowy „Przyszłość”); Żydowska Młodzież Robotnicza „Przyszłość” – organizacja młodzieżowa związana z Bundem, działająca w Polsce na szerszą skalę od 1919. Pierwsze grupy młodzieży, określające się jako „Mały Bund” zaczęły powstawać na początku XX w. na Białorusi, we Włocławku i w Lublinie (jako „Pomoc Bundu”). C. ukształtował się ideologicznie i organizacyjnie w 1916. Prowadził szeroką działalność kulturalno-oświatową [więcej...]

kibuc

kibuc (hebr., zebranie, zgromadzenie) – określenie używane w kilku znaczeniach, które wiążą się z działaniem kolektywnym; 1. osiedle w Palestynie bądź w Izraelu, stanowiące społeczność kolektywnie dzielącą własność środków produkcji oraz odpowiedzialność za zaspakajanie potrzeb wspólnoty i jej członków wraz z rodzinami; początkowo było wyłącznie farmą rolniczą, później coraz częściej łączyło produkcję rolną i przemysłową. Pojęcie k. jest używane zamiennie z terminem kwuca (l.mn. kwucot, hebr., grupa, [więcej...]

haskala

haskala (hebr., edukacja, nauczanie, erudycja, oświecenie; jid. haskole) – nurt w kulturze żydowskiej rozwijający się w Europie od lat 80. XVIII w., powstały pod wpływem oddziaływania haseł oświecenia w krajach europejskich, jak również szeroko rozumianych tradycji nurtu racjonalistycznego w filozofii żydowskiej, począwszy od Majmonidesa i jego zwolenników. Już w latach 40. XVIII w. zaczęły się pojawiać wybitne jednostki, będące jego protagonistami, w tym wielu Żydów pochodzących z terenów [więcej...]

Emanuel Ringelblum

pseud. Menachem (1900 Buczacz – 1944 Warszawa) – historyk, organizator Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego [Czytaj Dalej...]

Rosz ha-Szana

Rosz ha-Szana Rosz ha-Szana (hebr., Początek Roku; jid. Roszeszone) – 1. święto Nowego Roku, zw. też w Polsce Świętem Trąbek, Trąbkami – obchodzone pierwszego i drugiego dnia tiszri, będące początkiem Jamim Noraim, które kończą się w dniu Jom Kipur. Pierwotnie, tzn. w BH święto to określano jako Zichron Terua (hebr., Upamiętnienie Dęcia w Szofar) oraz Jom Terua (hebr., Dzień Dęcia w Szofar). Nazwa R. ha-Sz. pojawia się dopiero w Misznie, gdzie wyliczono cztery daty w kalendarzu żydowskim, będące pierwszym [więcej...]

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie

Wielka Synagoga na Tłomackiem w Warszawie główna synagoga postępowa (reformowana) w Warszawie. Jej geneza sięga 1806, gdy grupa zwolenników haskali, związanych od końca XVIII w. z synagogą Izaaka Flataua przy ul. Daniłowiczowskiej (zw. „niemiecką”), postanowiła ją utrzymać po śmierci założyciela. W 1843-1849 został wzniesiony, a potem rozszerzony, jej budynek w tymże miejscu. Od 1859 wygłaszano w niej kazania w języku polskim (por. Jastrow Markus), co stanowiło zamknięcie procesu polonizacji ugrupownia tzw. postępowców w Warszawie. W [więcej...]

[[tag]]
[[ searchIndexLetter ]]
szukasz
[[searchWord]]
[[parentCategories[0].categoryname]]
[[childCat.categoryname]]
[[childCat2.categoryname]]
Typ dokumentu:
[[docTypeName]]

haseł: [[resultNumer]]
haseł: BRAK
[[article.mainPhoto.description]]
Hasło:

[[article.title]]


WAŻNE DATY:
spis treści:
  1. [[paragraph.paragrTitle]]
  2. Przypisy
  3. Powiązane treści
  4. Bibliografia

tagi:
[[tag.value]],
[[category.categoryname]]
[ [[result.title.charAt(0).toUpperCase()]] ]
[[result.title]] [więcej...]
nie znaleziono wyników
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od [[char]] lub
nie znaleziono wyników dla zaczynających się od cyfr
nie znaleziono wyników dla zapytania: "[[searchWord]]"
nie znaleziono wyników dla wybranego zestawu tagów
nie znaleziono wyników dla wybranych kategorii
i typu hasła [[docTypeName]]
[[article.title]]
[[article.shortVersion]]

[[$index + 1]]. [[paragraph.paragrTitle]]
[zwiń] [rozwiń]
[[photodescription]]
Przypisy
[zwiń] [rozwiń]
Powiązane treści
[zwiń] [rozwiń]
Bibliografia
[zwiń] [rozwiń]
Autor: [[article.author]]

Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP)

Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP)

świecka organizacja, istniejąca w Polsce od listopada 1944 do 1950, która miała stanowić polityczną reprezentację Żydów wobec władz polskich i organizacji żydowskich za granicą, oraz objąć opieką ocalałych Żydów. CKŻP miał siedzibę w Lublinie, a od lutego 1945 – w Warszawie; swoją działalnością obejmował cały kraj. Został utworzony (początkowo jako Tymczasowy Centralny Komitet Żydów Polskich) przez PKWN, na wniosek Referatu do Spraw Pomocy Ludności Żydowskiej. W lutym 1945 CKŻP zreorganizowano, a w jego skład weszli przedstawiciele PPR, Bundu, PS-P, PS-L, Ichudu, ŻOB-u, He-Chaluc, Ha-Szomer ha-CairZwiązku Partyzantów Żydów. Liczba przedstawicieli poszczególnych partii i organizacji, zarówno w prezydium stojącym na czele CKŻP, jak i w poszczególnych komitetach, oparta była na ustalonym z góry tzw. kluczu partyjnym. Najliczniej reprezentowane były PPR, Ichud i Bund. Pierwszym przewodniczącym CKŻP wybrano E. Sommersteina (z Ichudu). Kolejno funkcję te sprawowali: A. Berman (oficjalnie od lutego 1947) i G. Smolar (od kwietnia 1949). Struktura organizacyjna CKŻP w zasadzie odpowiadała podziałowi administracyjnemu Polski. W pierwszym okresie komitety żydowskie powstawały w sposób autonomiczny lub też były zakładane w miejscach, gdzie istniała potrzeba zorganizowania życia żydowskiego. CKŻP podlegały komitety wojewódzkie i okręgowe, tym zaś komitety powiatowe i lokalne. W czerwcu 1946 działało 9 komitetów wojewódzkich (Białystok, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Przemyśl, Szczecin, Warszawa, Wrocław) oraz 7 okręgowych (Bydgoszcz, Częstochowa, Gdańsk, Olsztyn, Poznań, Tarnów, Włocławek). Najbardziej rozbudowane były struktury komitetów żydowskich na Dolnym Śląsku (por. osadnictwo Żydów na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej). CKŻP postawił sobie za cel niesienie pomocy materialnej, aprowizacyjnej i mieszkaniowej ocalałym Żydom, oraz stworzenie ośrodków dla bezdomnych sierot żydowskich. Miał też pomagać w znajdowaniu zatrudnienia oraz w budowie sieci szkół zawodowych dla młodzieży. Podjęto próbę zorganizowania opieki medycznej, rozpoczęto przygotowania do przybycia żydowskich repatriantów ze Związku Radzieckiego (repatriacja Żydów polskich ze Związku Radzieckiego), oraz przeprowadzenia rejestracji ocalałych, a także udzielania pomocy w nawiązywaniu kontaktu z rodzinami za granicą. Pod szyldem CKŻP komitety żydowskie otwierały kuchnie ludowe; powracającym z obozów rozdzielały leki, odzież, żywność; półsierotom i polskim opiekunom żydowskich dzieci udzielały zapomóg; starały się o umieszczenie chorych w szpitalach, sanatoriach; prowadziły ewidencję ludności. Podlegały im też domy dziecka, półinternaty, szkoły, domy noclegowe, bursy, domy dla repatriantów, świetlice, sieć żydowskich szkół podstawowych i średnich. Wydawano prasę – „Dos Naje Łebn”, pismo zdominowane w znacznej mierze przez Frakcję PPR przy CKŻP, oraz młodzieżowy miesięcznik „Nasz Głos” (styczeń 1949 – sierpień 1969), będący dodatkiem do pisma „Ojfgang” (jid., Początek), a od 1956 – do tygodnika „Fołks Sztyme”). CKŻP sprawował też opiekę nad organizacjami żydowskimi: TOZ-em, ORT-em, Żydowskim Towarzystwem Kultury i Sztuki, Centralną Żydowską Komisją Historyczną, klubami sportowymi, Centralą Spółdzielni Wytwórczych „Solidarność”, Bankiem dla Produktywizacji Żydów, żydowskimi związkami twórczymi. Specjalna komisja zaczęła zbierać dokumentację dotyczącą Holokaustu. Informowano międzynarodową opinię o sytuacji społeczności żydowskiej w Polsce. Budżet CKŻP miał być pokrywany z dotacji państwa, samorządu, instytucji społecznych w kraju i za granicą, oraz składek członkowskich. W rzeczywistości największą rolę odgrywała pomoc Jointu. CKŻP dążył do przejęcia kontroli nad wszystkimi instytucjami żydowskimi. 1 VI 1948 ŻKW oraz CKŻP połączyły się. CKŻP był terenem walki politycznej, której płaszczyzną była przede wszystkim sprawa emigracji Żydów (zwł. dzieci) z Polski oraz modelu wychowawczego, lansowanego w instytucjach dziecięcych. Członkowie PPR od poł. 1948 zajmowali stopniowo kluczowe stanowiska w komitetach żydowskich. Na pocz. 1949 w Warszawie odbył się Zjazd Komitetów Żydowskich i Organizacji Społecznych, w wyniku którego do CKŻP oraz komitetów żydowskich włączeni zostali przedstawiciele wszystkich żydowskich organizacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych oraz związków i towarzystw. W tym też roku przeprowadzono reorganizację komitetów żydowskich; instytucje żydowskie podległe CKŻP zaczęto upaństwawiać, część zakładów zlikwidowano, inne przeszły na utrzymanie państwa. W kwietniu 1949 usunięto Bermana ze stanowiska przew. CKŻP. W październiku 1950 CKŻP połączył się z Żydowskim Towarzystwem Kultury i Sztuki, tworząc Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów.

Encyklopedia Getta Warszawy

Prezentujemy Polski Słownik Judaistyczny (PSJ) w nowej, odświeżonej formie.  

PSJ umożliwia szybki i wygodny dostęp do blisko czterech tysięcy haseł dotyczących kultury i historii Żydów polskich. Słownik przybliża użytkownikom takie zagadnienia jak religia, nauka, obyczaje, sztuka, polityka, życie codzienne i gospodarcze. Bardzo ważną i dużą część słownika stanowią biogramy najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury żydowskiej oraz polsko-żydowskiej. PSJ stanowi idealny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i badan nad kulturą żydowską. Stanowi także przydatne narzędzie dla wszystkich zajmujących się działalnością edukacyjną i kulturalną.  

Polski Słownik Judaistyczny powstał jako praca zbiorowa pod. red. Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego. 

Projekt będzie stopniowo rozwijany we współpracy ze specjalistami i pracownikami Żydowskiego Instytutu Historycznego. Powstałe nowe hasła słownikowe zostaną zaktualizowane w oparciu o najnowsze badania i stan wiedzy. Wybrane zagadnienia zostaną uzupełnione o materiały wizualne oraz linki do plików źródłowych.  

Przypomnij

[[error]]

To pole jest wymagane.
Nazwa użytkownika musi mieć najwyżej 30 znaków.
Nazwa użytkownika musi mieć co najmniej 2 znaki.
[[error]]
To pole jest wymagane.
[[error]]
To pole jest wymagane.
Adresy różnią się od siebie.
To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.
Rok urodzenia musi składać się z 4 cyfr.
Nieprawidłowy rok urodzenia
[[error]]

Pola oznaczone * są obowiązkowe. Klikając przycisk „załóż konto”, akceptujesz nasz Regulamin oraz potwierdzasz zapoznanie się z Zasadami dotyczącymi danych, w tym z Zasadami stosowania plików cookie.

Dziękujemy za założenie konta w portalu Delet. Aby w pełni korzystać z możliwości portalu, musisz aktywować konto. Na podany adres email został wysłany link aktywacyjny. Jeśli nie dostałeś linka aktywacyjnego, zobacz, co możesz zrobić w FAQ.

Twoje konto w portalu Delet nie jest jeszcze aktywne, kliknij w link aktywacyjny w przesłanym emailu (jeśli nie otrzymałeś maila aktywacyjnego w ciągu godziny, sprawdź folder spam) lub wyślij mail aktywacyjny ponownie. W razie problemów skontaktuj się z administratorem.

Zbyt wiele razy został wpisany niepoprawny mail lub hasło.
Kolejną próbę będzie można podjąć za 5 minut.

Twoje konto zostało aktywowane!

To pole jest wymagane.

Na twój podany przy rejestracji adres email zostanie przesłany link umożlwiający zmianę hasła.

To pole jest wymagane.
Hasło musi zawierać co najmniej 6 znaków, w tym małą literę, wielką literę oraz cyfrę.
To pole jest wymagane.
Hasła różnią się od siebie.

Twoje hasło zostało zmienione.

Nie udało się zmienić hasła.

[[error]]

Nowy zbiór

To pole jest wymagane.
Opis może mieć najwyżej 200 znaków.
Opis musi mieć co najmniej 2 znaki.
POL ENG

Pola oznaczone * są obowiązkowe.

[[infoContent]]